4-mavzu. Kredit riski

Foizlarni qoplash koeffitsienti (FQK) foiz va soliqlar to‘langunga qadar daromadning (FSTD (EBIT — earnings before interest and taxes)) foizlarni to‘lash xarajatlariga nisbati sifatida aniqlanadi va quyidagicha aniqlanadi:

Kredit qobiliyatini tahlil qilishda yana bir ko‘rsatkich – qarzdorlik darajasi (QD) dan foydalanish mumkin. U kompaniyaning kredit hisobiga moliyalashtiriladigan umumiy aktivlari miqdorining bir qismini belgilaydi va quyidagicha hisoblab chiqiladi:

Yuqori koeffitsient yuqori kredit riski mavjudligini bildiradi. Koeffitsientning miqdorining 50% dan yuqori, umumiy qarzning yuqori darajasini ko‘rsatadi.

3. Kredit risklarini kamaytirish usullari

Qarzlarni to’lash uchun to’rtta potentsial pul mablag’lari manbasi mavjud:

• tijorat operatsiyalari;
• asosiy vositalarni sotish;
• yangi mablag’ topish;
• uchinchi tomon kafolati.

Pul mablag’larining asosiy manbai, odatda, kompaniyaning tijorat operatsiyalaridan pul tushumlari hisoblanadi. Kreditni to’lamaslik riskini kamaytirishning asosiy usullaridan biri – potentsial qarzdorlarni sinchiklab tanlashdir. Mijozning moliyaviy ahvolini va kredit tashkilotiga o’z vaqtida qarzlarini qaytarishga ishonchliligini tahlil qilish bo’yicha ko’plab usullar mavjud.

Amerika banklari amaliyotida “c” harfidan boshlangan so’zlar bilan ifodalanadigan mijozlarni tanlashning “beshta “c”” mezoni qo’llaniladi:

• character (qarz oluvchining tabiati);
• capacity (moliyaviy salohiyati);
• capital (kapital, mol-mulk);
• collateral (ta’minlash);
• conditions (umumiy iqtisodiy shartlar).

Qarz oluvchining tabiati deganda uning obro‘si, javobgarlik darajasi, qarzni qaytarishga tayyor turishi va istaklari tushuniladi. Bank, birinchi navbatda, qarz oluvchining (firma yoki xususiy shaxs) o‘z majburiyatlariga o‘tmishdagi munosabati, qarzlarini qaytarishda kechikishi yoki biznesdagi mavqei qanday ekanligini aniqlashga harakat qiladi. Bank ushbu maqsadda shaxsiy intervyu, shaxsiy arxiv faylini, boshqa banklar va firmalar bilan maslahatlashuvlarni va boshqa mavjud axborotdan foydalanib, qarz oluvchining psixologik portretini olishga intiladi.
Qarz oluvchining moliyaviy imkoniyatlari uning qarzni to‘lash qobiliyati, daromadlari va xarajatlari hamda kelajakda ularni o‘zgartirish istiqbollarini diqqat bilan tahlil qilish orqali aniqlanadi.