4-mavzu: Jamiyat taraqqiyoti va ijtimoiy-iqtisodiy ishlab chiqarish jarayonlarida jismoniy tarbiyaning mohiyati. Reja

Sport menejmentining paydo bo‘lishi, uning jismoniy tarbiya va sportni 
boshqarishdagi ahamiyati 
Menejment inglizcha so‗z bo‗lib, boshqarish, ijodiy ish ma`nolarini anglatadi. Bu, 
asosan ishlab chiqarish, maxsulotlarni bozorga, ayniqsa, chetga chiqarish, ulardan 
olingan foydalarni zarur tomonlarga ishlatishdagi boshqaruv faoliyatlarida qo‗proq 
qo‗llanadi. 
Malumki, bu faoliyatlar sanoat va boshqa maxsulotlarni ishlab chiqaruvchi 
korxonalarga ega bo‗lgan, eng rivojlangan mamlakatlarda uzoq yillardan buyon 
qo‗llanib kelinadi. Bu mamlakatlarda menejment jismoniy tarbiya va sport soxasini ham 
qamrab olgan. 
AQSh, Yaponiya va bir qator Yevropa mamlakatlarida sportchilarni tanlash, 
tayyorlash, ularning eng nufuzli sport musobaqalaridagi yutuqlarini taminlashda menej-
mentlik /boshqaruv/ xususiyatlari ancha ustun turadi. Yani o`tkaziladigan tadbirlar, golib 
sportchilar evaziga mod-diy mablag‗lar tushumiga /foyda/ ega bo‗lish asosiy faoliyat 
xisoblanadi. Sport soxasidagi menejmentlik faoliyatlari O‗zbekistonda to`la tarkib 
topgan emas. Chunki mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sportga raxbarlik qilish chet 
mamlakatlarda sport tashkilotlarining me nejmentlik ishlaridan tubdan farq qiladi. 
Xozirgi bozor iqtisodiyoti va munosabatlari boshqa soxalarga menejmentlik ish 
usullariga asta sekin kirib kelmoqda. Sportdagi raqobatchilik va moliyaviy-xo`jalik 
ish yuritish usulimiz bozor iqtisodiyoti munosabatlariga o‗tgach, sport menejmenti ham 
to`la tarkib topishi va takomillashishi mumkin bo‗ladi. Bu, o‗z navbatida, yurtimizda 
jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish, sport menejmenti soxasida mutaxassis 
xodimlarni 
tayyorlash 
hamda 
ularning 
yangi 
yo`nalishdagi 
faoliyatlarini 
takomillashtirishda muhim ahamiyatga ega bo‗ladi. 
Jismoniy tarbiya va sport soxasida menejment asoslari, ularning 
tushunchalari 
eng avvalo takidlash zarurki, O‗zbekistonda sport menejmenti soxasida /davlat 
tilida/ maxsus uquv yoki uslubiy ko`llanmalar yaratilgan emas. 
Professor T.T.Yunusovning o`quv qo`llanmasida qayd qilishicha, jismoniy tarbiya va 
sport soxasidagi menejment faoliyatlari asosan chet mamlakatlarda ko`p uchraydi va 
ularni o`rganish, taxlil qilish hamda mamlakatimiz sharoitiga moslab qullash zaruriyati 
mavjuddir. 
Shunga ko`ra jismoniy tarbiya va sportda menejmentning quyidagi asoslarini bilish 
lozim bo‗ladi. 
1. Menejer /raxbar/ asosiy maqsadlarni aniqlaydi va xar bir soxadagi guruxdarda ish 
sifatlarini belgilaydi, maqsadlarga erishish yo`llarini ishlab chiqadi, o`z hamkorlari va 
faoliyatda zarur bo‗lgan kishilar oldiga vazifalar quyadi. Tadqiqrtchilarning fikriga ko`ra 
(Saskov V.M. va boshqalar) menejerlarda kuyidagi sifatlar bo‗lishi zarur: 

---