4-Мавзу. Инновацион менежментнинг методологияси Режа

12-расм. Янги товарнинг яшаш давраси:

Барча иқтисодий объектлар, жараёнлар ва тизимларнинг яшаш давраси бир хилдаги назарий базага эга: ҳар қандай яшаш давраси яратилишдан бошланади, ўсиш, этуклик, сўниш ва таназзул босқичларини ўтади.

Товарнинг намунавий яшаш давраси 12-расмда берилган. Инновацион менежментнинг кўп сонли объектлари: инновацион корхоналар, янги техника ва технология, янги товарлар ва хизматлар яшаш даврасининг худди шундай динамикаси тузилишига эгалар.
I-яратилиш ва ўсишни бошланиш босқичи; II-тез ўсиш, III-ўсишни секинлашуви, балоғат; IV-барқарорлашиш, V-Сўриш, эскириш, таназзул.
Инновацияларнинг яшаш давраси концепцияларининг афзаллиги шунда намоён бўладики, 4 қуйидагиларни таъминлайди:
вақтли омилини ҳисобга олишни,
жараённинг марказий тенденциясини аниқлашни,
ўзгаришлар динамикасини намунавийлигини,
жараённи кучайишининг мантиқини,
моддий, ахборот ва молия оқимларининг кўргазмалилиги ва равшанлигини;
босқичларни жараёнларни математик моделлаштириш имкониятини,
башоратлашнинг муқобил усулларини қўллаш имкониятини;
Товар-техника-технология, янги товар-талаб-технология, ишлаб чиқариш омиллари-фирманинг рақобат афзалликлари-фирмани ривожланиши туридаги ҳар хил иқтисодий объектларнинг ўзаро алоқаларини аниқлашни.
Яшаш давраларининг математик моделларини яратиш инновацион менежментдаги яшаш давраси концепциясининг энг муҳим афзалликларидан бири бўлади.
Яшаш давралари динамикасини таърифловчи математик вазифалар 6-жадвалда берилган. Яшаш давраси алоҳида участкалардан ташкил топган, улардан ҳар бири ҳар қандай иқтисодий объектни ривожланиши даражаси вақтни у ёки бу қисмида вужудга келадиган ички ва ташқи шароитларни ривожланиши даражасига боғлиқлигининг математик баёнига эга. Бу инновацион менежерга ривожланишнинг суръатлари ва даражасини ўзгариши бўйича қарорларни ишлаб чиқаришга имкон беради.


6-жадвал. Яшаш давралари динамикасини баён қилувчи математик вазифалар.

Яшаш давраси босқичи	Вазифани белгиланиши	Вазифани бошқарилиши	Вазифани баён қилувчи эгри чизиқнинг кўриниши
Яратилиш	Комбинацияланган экспоненионал (намойиш қилинувчи)-босқичли вазифаси
Ўсишни жадалашиши	Експоненциал вазифа
Ўсишни секинлашиши	Торнквистнинг Иккинчи вазифаси
Етуклик	Паробола
Пасайиш	Тўғридан тўғри

Инновацион менежер мувофиқ қарорларни қабул қилиш учун энг натижавий имкониятни очиқ тизим сифатидаги ташкилотнинг таҳлили ва батафсил яшаш давраси асосида олади. Ташкилотнинг яшаш давраси 13-расмда кўрсатилган.

I-инновацион тадбиркорлик босқичи, юқори ижодий имкониятлар; II-инновацион фаолиятни фаоллашиши, номоддий активларни шакллантириш, жамоадаги норасмий мулоқат; III-янгиликларнинг йирик серияларига чиқиш, барқарор ташкилий тузилмалар, иқтисодий самарадорликка эътибор бериш; IV-тузилмаларни мураккаблашиши, ривожланишнинг янги вариантларини қидириб топиш, марказлашишни тугатиш, ҳар томонлама ривожланиш, янги бозорларга ўтиш, V-қўлдан берилган имкониятлар ва технологияларни эскириши, инновацион фаолиятни давом эттириш учун бирлашишлар ва ютилишлар зарурияти.