4-Мавзу. Инновацион менежментнинг методологияси Режа

Янгиликлар яшаш даври концепциясининг моҳияти

Жаҳон ва мамлакатимиз техник-иқтисодий ривожланишининг узоқ муддатли тенденцияларни тадқиқот қилиш шуни кўрсатадики, миллий иқтисодиётлар тузилмаларининг ўзгаришлари ва олға силжишлари ва халқаро меҳнат тақсимот билан бирга бўлувчи қайта ишлаб чиқариш жараёнларининг динамикаси илмий-техник тараққиёт ва инновацион ўзгаришлар билан тўғридан тўғри боғлиқ иқтисодиётнинг даврий тебранишларига боғлиқдир. Худди инновацион ривожланишнинг даврий концепцияси илмий-техник тараққиётни бир томондан ишлаб чиқариш такомиллаштиришнинг муҳим йўли сифатида тушунишга олиб келади.³
Инновацион жараёнлар, маҳсулотлар ва тизимларнинг яшаш даврлари концепцияси асосида ишла чиқаришнинг барча жараёнлари ва босқичларини вақтли, ресурсли ва ташкилий синхронлаштириш мумкин. Инновацион жараёнларни даражалар бўйича ва босқичма босқич ўрганиш учун маҳаллий, вақтда бўлинган ахборотлар характерлидир, шунинг билан бир вақтда яшаш даврали ёндашиш янгиликларни яратиш ва ўзлаштириш жараёнини динамик синхронлаштирилган тизим сифатида кўриб чиқади.
Инновацион фаолият битта мантиқий занжирга бирлаштирилган бир қатор тадбирлардан ташкил топади. Бу занжирнинг ҳар бир бўғини (инновацион давранинг) ҳар бир босқичи ривожланишнинг ўзининг мантиқига бўйсунади, ўзининг қонуниятлари ва хусусиятларига эга. Илмий изланишлар, тажриба-конструкторлик ва технологик ишламалар, инвестицион-молиявий, маркетинг тадбирлари, ишлаб чиқариш қувватлари ва ташкилий тузилмалар бирга бирлашган ҳолда битта асосий мақсад-янгиликни яратишга бўйсунади.
Маркетинг тадқиқотлари бағрида вужудга келган товарлар, талаб ва технологияларнинг яшаш давралари қисқа вақт ичида иқтисодий объектлар, жараёнлар ва тизимларни ўрганишда устувор ҳолатни эгаллаганлар. Мисол учун, ташкилотлар, саноат ишлаб чиқариши соҳалари, техник буюмлар, қурилиш конструкциялари, машиналар ва механизмлар яшаш давралари концепцияси анча ривожланганлар.
Инновацион фаолиятни ўрганиш учун янги товар, янги техника ва технологиялар, ҳамда очиқ тизимлар сифатидаги инновацион ташкилотларнинг яшаш давралари энг катта аҳамиятга эга.
Иқтисодий объектлар сифатидаги технологияларнинг эволюцияси ва ўзгаришни ўз ичига олувчи катта технологик тизимлар концепцияси яшаш давраларининг унумдорроқ замонавий ғояси бўлади. Масалан, катта технологик тизимларнинг яшаш давраларини тадқиқот қилиш ҳам анъанавий ҳам янги технологик парадигмалар (намуналар) доирасида ривожланаётган техника ва технологиялар авлодларининг назариясига олиб келади.
Технологик тизимларни ривожлантириш икки йўналиш бўйича: базавий технолгияларни такомиллаштириш ва тубдан янгиларни яратиш билан амалга оширилади. Технологияларни яхшиланиши ва модернизацияланиши, уларни этуклик босқичига ўтиши ва бозорни ушбу товарлар билан тўлдирилганлиги сари эски прагдама доирасидаги бундан кейинги технологик ривожланиш фойдасиз бўлиб қолади, сотишлар ҳажми ва фойда пасаяди. Вужудга келган технологик тартиб доирасида тубдан янги қарорлар, “ёриб ўтувчи” технологиялар вужудга келадилар, бу янги технологик тартиблар, ишлаб чиқаришлар, соҳаларга асос солади.