4-mavzu. Axborotlarni stenografik himoyalash

Tayanch axborotlarni boshkarish vositalari. Ushbu tizimda tayanch axborotlar sifatida kompyuter tizimi va tarmogida kullaniladigan barcha kriptografik kalitlar tushuniladi. Bu xolda kalitlarni generatsiyalash, saklash va taksimlash kabi boshkaruv funktsiyalarini ajratishadi.

Simmetriyali kriptotizim asoslari
Kriptografiya nuktai – nazaridan shifr — bu kalit demakdir va ochik ma’lumotlar tuplamini yopik (shifrlangan) ma’lumotlarga uzgartirish kriptografiya uzgartirishlar algoritmlari majmuasi xisoblanadi.
Kalit — kriptografiya uzgartirishlar algoritmining ba’zi-bir parametrlarining maxfiy xolati bulib, barcha algoritmlardan yagona variantini tanlaydi. Kalitlarga nisbatan ishlatiladigan asosiy kursatkich bulib kriptomustaxkamlik xisoblanadi.
Kriptografiya ximoyasida shifrlarga nisbatan kuyidagi talablar kuyiladi:
• yetarli darajada kriptomustaxkamlik;
• shifrlash va kaytarish jarayonining oddiyligi;
• axborotlarni shifrlash okibatida ular xajmining ortib ketmasligi;
• shifrlashdagi kichik xatolarga tasirchan bulmasligi.
Ushbu talablarga kuyidagi tizimlar javob beradi:
• urinlarini almashtirish;
• almashtirish;
• gammalashtirish;
• analitik uzgartirish.
Urinlarini almashtirish shifrlash usuli buyicha boshlangich matn belgilarining matnning ma’lum bir kismi doirasida maxsus koidalar yordamida urinlari almashtiriladi.
Almashtirish shifrlash usuli buyicha boshlangich matn belgilari foydalanilayotgan yoki boshka bir alifbo belgilariga almashtirilali.
Gammalashtirish usuli buyicha boshlangich matn bel­gilari shifrlash gammasi belgilari, ya’ni tasodifiy belgilar ketma-ketligi bilan birlashtiriladi.
Taxliliy uzgartirish usuli buyicha boshlangich matn belgilari analitik formulalar yordamida uzgartiriladi, masalan, vektorni matritsaga kupaytirish yordamida. Bu yerda vektor matndagi belgilar ketma-ketligi bulsa, matritsa esa kalit sifatida xizmat kiladi.