4-мавзу: Аҳоли ва ҳудудларни табиий хусусиятли фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилишни ташкил этиш. Режа

Колорадо қўнғизи - зараркунанда. Унинг ўлчами 9-11 мм. Баҳорда тупроқ остидан чиқади. Урғочиси ялтироқ, зарғалдоқ чўзинчоқ-овалсимон, узунлиги 2-4 мм. ли тухум қўяди. Тухумларни картошка баргининг орқа томонига 18-20 тадан бирлаштиради. Ғумбаклар 24 кун ривожланади. Бир йил давомида биттадан тўрттагача авлод қолдиради. Натижада ҳосилдорлик кескин камайиб кетади.
Картошка парвонаси – ёйган қанотлари кенглиги 28-40 миллиметрга етадиган капалак. Нам майдонларда тарқалади. Капалак ўсимлик поясида тухум қўйишидан ўсимлик нобуд бўлади.
Чигиртка - қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг ўта хавфли зараркунандаси ҳисобланади. Чигирткаларнинг 20 мингта тури мавжуд. Улардан 50 дан зиёд тури хавфли ҳисобланади. Маълумотларга кўра, Ўзбекистонда чигирткаларнинг 250 тури учрайди, шундан 6-7 тури хавфлидир. Марокаш, осиё ёки тўқай, воҳа ёки италия чигирткалари шулар жумласидандир. Зарарли чигирткаларга қарши курашда уларнинг табиий кушандаларидан фойдаланилади. Қушлар, илонлар ва калтакесаклар шулар жумласидандир. Аммо чигирткаларнинг кўпайиш даражаси жуда ҳам юқори бўлганлиги сабабли уларга қарши кимёвий препаратлардан фойдаланилади. Кимёвий препаратлар чигирткалар билан зарарланган ҳудудга АН-2 самолётида, дельтапланда, тракторларда ва қўл пуркагичлар ёрдамида сепилади.
Мева боғларида олма қурти, шира, қалқандорлар учрайди. Олма қурти уруғ мевали дарахтларга жиддий зарар етказади. Унга қарши курашиш учун кузда ва эрта баҳорда дарахтларнинг қуриган пўстлоқлари, шохлари қирқилиб, шакл берилади. Қатор ораларга ишлов бериб, бегона ўтлар ва ўсимлик қолдиқларидан тозаланади.
Баҳор ойларида боғларда калмараз (парша), ун-шудринг каби касалликлар ривожланиб, зарар келтириши учун қулай шароит юзага келади. Данакли мева боғларида эса клястериоспориоз (тешикли доғланиш) ва барг буралиши касалликлари ҳосилга жиддий зарар етказади.
Полизчиликда қовун пашшаси Хоразм ва Қорақалпоғистонда учрайди. У асосан Афғонистон, Покистон, Эрон, Ҳиндистон ва Кавказда кўпроқ учраб, қовун, тарвуз, бодринг ва ошқовоқни зарарлайди.
Ҳайвонлар ва ўсимликларнинг оммавий касалланиш ҳоллари бошқа фавқулодда вазиятлардан сон жиҳати билан ажралиб туради. Кейинги йилларда республикамизда ушбу фавқулодда вазиятларнинг юз бериш эҳтимоллиги ошиб бораётганлиги улардан муҳофазаланиш тадбирларига жиддий эътибор қаратиш лозимлигини кўрсатади.