4-маъруза(2-соат). Интеллектуал технологиялар ва уларнинг синифланиши. Режа: Axborot texnologiyalari va Axborot tizimlarining intellektuallashtirish

Ko'p agentli tizimlarda (MAS) aqlli agentlarning virtual jamiyati modellashtiriladi - avtonom, faol, turli "ijtimoiy" munosabatlarga kiradigan ob'ektlar - hamkorlik va hamkorlik (do'stlik), raqobat, raqobat, adovat va boshqalar "Ijtimoiy "Zamonaviy vazifalarni hal qilish aspekti ilg'or intellektual texnologiyalar - virtual tashkilotlar, virtual jamiyatning kontseptual yangiliklarining asosiy xususiyatidir.

ITTni rivojlantirish istiqbollari Ko'rinib turibdiki, hozirgi vaqtda ITT o'z rivojlanishining tubdan yangi bosqichiga yaqinlashdi. Shunday qilib, so'nggi 10 yil mobaynida yangi turdagi mantiqiy modellarning rivojlanishi, yangi nazariya va kontseptsiyalarning paydo bo'lishi hisobiga ITTning imkoniyatlari ancha kengaydi. ITT rivojlanishidagi "tugunli" nuqtalar hisobga olinadi [1]: • mantiqiy xulosadan tortishuv va fikrlash modellariga o'tish; • tegishli bilimlarni izlash va tushuntirishlar yaratish; • matnlarni tushunish va sintez qilish; • kognitiv grafikalar, ya’ni bilimlarni grafik va obrazli ifodalash; • ko'p agentli tizim

ITTni rivojlantirish istiqbollari Ko'rinib turibdiki, hozirgi vaqtda ITT o'z rivojlanishining tubdan yangi bosqichiga yaqinlashdi. Shunday qilib, so'nggi 10 yil mobaynida yangi turdagi mantiqiy modellarning rivojlanishi, yangi nazariya va kontseptsiyalarning paydo bo'lishi hisobiga ITTning imkoniyatlari ancha kengaydi. ITT rivojlanishidagi "tugunli" nuqtalar hisobga olinadi [1]: • mantiqiy xulosadan tortishuv va fikrlash modellariga o'tish; • tegishli bilimlarni izlash va tushuntirishlar yaratish; • matnlarni tushunish va sintez qilish; • kognitiv grafikalar, ya’ni bilimlarni grafik va obrazli ifodalash; • ko'p agentli tizim

• aqlli tarmoq modellari; • noaniq mantiq, neyron tarmoqlar, genetik algoritmlar, ehtimolli hisob -kitoblarga asoslangan hisob -kitoblar (bir -biri bilan va ekspert tizimlari bilan har xil kombinatsiyalarda amalga oshiriladi); • meta-bilim muammosi.

• aqlli tarmoq modellari; • noaniq mantiq, neyron tarmoqlar, genetik algoritmlar, ehtimolli hisob -kitoblarga asoslangan hisob -kitoblar (bir -biri bilan va ekspert tizimlari bilan har xil kombinatsiyalarda amalga oshiriladi); • meta-bilim muammosi.

• 2. ИИТ(Информацион интелектуал тизимларни синфланиши.

• ИИТнинг иқтисодиётдаги вазифалари:
• - Корхонанинг холатини диагностика асосида аниқлаш;
• - Антикризис бошқарувда ёрдам бериш;
• - Оптималь қарор ечимини танлаб бериш;
• - Корхонанинг иқтисодий фаолиятини таҳлил қилиб бериш;
• - Стратегик режалаштириш;
• - Инвестицион таҳлил этиш;
• - Қиммат қоғозлар портфелини ишлаб чиқиш ва бошқалар.
• Юқорида келтирилган масалаларни ечиш учун интеллектуал информацион тизим қуйидаги имкониятларга эга бўлишлиги керак:
• - Енгил ва осон моделлар асосида ва асосий кўрсатмалар аниқ бўлмаган ҳар қандай масалаларни ечиш;
• - Динамик равишда ўзгариб турадиган маълумотлар билан ишлай оладиган ва қайта ишлаш даврида кириб келаётган янги маълумотларни ҳисобга оладиган бўлиш;
• - Йиғилган тажриба асосида керак бўлган билимларни ажратиб олиб, тизимни ривожлантириш қобилиятига эга бўлиш;
• - Умумий сақланаётган маълумотларнинг хажмини ошириб юбормаслик учун, бошқа ерда сақланатган маълумотлар омборидан фойдаланиш ва бошқалар.

• ИИТ классификацияси.
• Юқорида келтирилганлар асосида интеллектуал тизимлар қуйидаги характерли хусусиятларга эгадирлар:
• 1. Коммуникатив имкониятини ривожлантириш.
• 2. Мураккаб ва етарли даражада формаллаштирилмаган масалаларни ечиш билимига эга бўлиш.
• 3. Ўзини – ўзи ўқитиб ривожланиш қобилиятига эга бўлиш.
• Коммуникатив имкониятлар қуйидагилардан иборат:
• 1. Интеллектуал маълумотлар омбори (ИМО):
• 2. Табиий тил интерфейс тизими (ТТИТ);
• 3. Гиперматнли тизимлар (ГТ);
• 4. Контен тизими (КТ):
• 5. Когнатив графиклар тизими (КГТ).
• 1. Интеллектуал маълумотлар омбори – оддий маълумотлар омборидан фарқи тушган сўровларни аниқлаб, ўзида керакли маълумотлар бўлмаса, у ҳолда бошқа омборларга мурожаат этиб, жавоб бера олиши ҳисобланади. Масалан, соҳавий нарҳи юқори бўлган маҳсулотлар рўйхатинини чиқариб бериш.