4-ma’ruza. Yo‘qotishli va yo‘qotishsiz siqish usullari

1. Kulrang va rangli tasvirlar; 
2. Ikki xil va bir necha «rangli» tasvirlar; 
3. Uzluksiz egri va to‘g‘ri chiziqlar; 
4. Nuqtalar yoki ko‘pburchaklar iborat tasvirlar. 
Bu turkumlash tasvirni ko‘rib idrok qilish mexanizmi bilan emas, balki ularni taqdim etish va qayta ishlashga yondashish bilan bog‘liq.


Qo‘zg‘almas tasvir
Faksimil aloqaning paydo bo‘lishi inson imkoniyatini etarlicha kengaytirdi. Faqat matnli va ovozli xabarlarni uzatishni emas balki chizmalarni, rasmlarni va grafiklarni uzatish imkoniyatini kengaytirdi.
Qo‘zg‘almas tasvirlarni masofadan uzatishni 1855 yil italyan fiziki Dj. Kazelli tomonidan amalga oshirilgan.
1902 yil Artur Kern (Germaniya) fotoyelektrik tizim orqali tasvirlarni skanerlash to‘g‘risida patent olgan.
1910 yili Berlin – Parij – London orasida xalqaro faksimil aloqa ishga tushgan.
Alfavit deb - ko‘pchilik simvollar yordamida yoziladigan matnga aytiladi. Quvvat (moщnost) bu – alfavitdagi simvollar sonidir.
Axborot sonini aniqlash formulasi quyidagicha:


N = 2b,
bu erda N –alfavit quvvati (simvollar soni),
b – bitlar soni (axborot og‘irligi (ves) simvoli).
256 simvolli alfavitga amaliy tomondan xamma kerakli simvollarni joylashtirish mumkin. Bunday alfavit etarli (dostatochnыm) deb ataladi.
256 = 28, bunda og‘irlik 1 simvol – 8 bit.
Birlik o‘lchovda 8 bitni 1 bayt deb nomlangan: 1 bayt = 8 bit.

Matnlar klaviatura yordamida kompyuter xotirasiga kiritiladi. Klaviaturada birlamchi xarflar, raqamlar, tinish belgilar va boshqa simvollar yozilgan. Ular operativ xotiraga ikkilik kod ko‘rinishda tushadi. Demak, har bir simvol 8-razryadli ikkilik kod ko‘rinishida taqdim qilinadi.

Har bir simvolga noyob 0 dan 255 gacha bo‘lgan o‘nlik kod yoki unga to‘g‘ri keladigan ikkilik kod (00000000 dan 11111111 gacha) moslashishga qo‘yish kodlash deb ataladi. Shunday qilib inson simvollarni yozish bo‘yicha, kompyuter esa kod bo‘yicha farqlaydi.
Kompyuter alfavitini barcha simvollari 0 dan 255 gacha raqamlangan. Har bir raqamga 8 razryadli 00000000 dan 11111111gacha bo‘lgan ikkilik kod to‘g‘ri keladi. Bu kod ikkilik sanoq tizimda simvolni tartib raqami bo‘ladi.
Kompyuter alfavitini xar bir simvoliga to‘g‘ri keladigan tartib raqami qo‘yilgan jadval kodlash jadvali deb ataladi.
Turli xil PKda turli xildagi kodlash jadvallari qo‘llaniladi. PKlarda xalqaro standart jadvali bo‘lib ASCII (aski deb o‘qiladi) qabul qilingan (axborot almashuvi uchun qabul qilingan Amerika standarti). ASCII kodlash jadvali ikki qismga bo‘linadi.

Ovozli axborot. Ovoz xavoda, suvda va boshqa muxitda tarqaladigan uzluksiz o‘zgaradigan jadallik va chastotali to‘lqindir.
Inson ovoz to‘lqinlarini (xavo tebranishi) eshitish yordamida turli balandlik va toni ko‘rinishida qabul qiladi.