4 Ma‟ruza. Splan dasturining interfeysi

 
(25- rasm).
 
 
25- rasm. O„lchamlarning diametr hilini tanlash 
Endi siz bu o„lchov elementi uchun chiziqlarning nazorat nuqtalari holatini 
hohlashingiz mumkin (o„lchovlarni o‟tkazib va aniqlab). Agar chiziq o„lchamlarini 
qoplash jarayonida siz uni yaratilishini yo„q qilmoqchi bo„lsangiz, shunda 
sichqonchaning o„ng tugmasini sPlan 7.0 dasturi varrag„ida shakllantirishingiz kerak 
(26- rasm).

---

26- rasm. O„lchov chiziqlarining xillari 
Agar siz o„lchov chiziqlari dizaynini o„zgartirmoqchi bo„lsangiz (o„lcahmli 
sonlarni, shriftlari, ranglari, strelkalarning shakllari va boshqalar) sizning 
chizmangizda foydalanialdigan uning uchun o„lcham chizig‟i bo„yicha shaqillatasiz 
va “O„lcham qo„yilishini sozlash”
 
darchasi ochiladi (27- rasm). 
27- rasm.
 
“O„lcham qo„yilishini sozlash”
 
darchasi 
“Ko„proq”
 
tugmasini bossak, u pastki chap burchakda joylashgan, unda darcha 
to„liq o„lchamgacha buraladi va quyidagi ko„rinishga ega bo„ladi (28- rasm). 

---

28- rasm. Darchani to„liq o„lchamgacha burish 
Diametr:
Bu tugma bosilganida o„lchov soni oldida diametrning simvoli paydo bo„ladi; 
Perefiks: 
Matn kiritiladi va u son qiymati oldida paydo bo„ladi; 
Avto: 
Avto darchasiga belgini o„rnatishda darchadagi o„lchamning raqam qiymati paydo 
bo„ladi va bu avtomatik holda o„rnatiladi, siz o„lchov qiymatini qayd qilingan raqam 
holida kiritishingiz mumkin, agar o„lcham sonini avtomatik kiritish funksiyasini uzib 
qo„ysak (29- rasm). 
29- rasm. O„lchamning raqam qiymatini paydo qilish 
 

---

Suffiks: 
Matnga kiritiladi va u raqam qiymatidan keyin paydo bo„ladi; 

Ruhsat etishalr: 

Siz o„lchamlarga maxsus ruxsat etilishlarni kiritishingiz mumkin, bu yerda ruxsat 
etishlar o„lchov sonidan keyin yuqorida va pastda paydo bo„lishi mumkin;

Dizayn: 
Bu bo„limda siz chiziq o„lchamining dizaynini o„zgartirishingiz mumkin; 

Jim turish bo„yicha o„rnating: 
o„lchov chiziqlarini jim turish bo„yicha dizaynini o„rnatish- shunday tugma 
yordamida amalga oshirililishi mumkin. Jim turish bo„yicha qiymatlar qayd qilingan 
hisoblanadi va chiziqning o„lchamlarini umumiy belgilanishiga mos keladi (30- 
rasm). 
30- rasm. Matnni kengaytirish funktsiyasi 
Sxemadagi o„lchamlarini belgilanishini ko„rsatish, “O„lchamlar” ochirib- ulash 
anjomlar panelidagi o„ngdagi eng chekkadagi tugmani ulab- uzib bilan bajarish 
mumkin.
Endi siz matnni kiritishingiz va uning balandligini 1/10 mm kattaliklarda aniqlay 
olasiz (ya‟ni, deraza balandligidagi qiymat 1/10 mm ga ko„paytiriladi). 

---

Ushbu oynada, agar u tahrirlanmagan matnning asl joyiga nisbatan tahrirlangan 
bo„lsa (chapga, markazga yoki o„ngga) matni o„rnini o„zgattirmoqni ham o„rnatishingiz 
mumkin. 
Agar siz "Matn" oynasining yuqori o„ng qismidagi tugmachani bossangiz, unda 
siz matn, o„zgaruvchilar va konstantalarni kiritishingiz mumkin bo„lgan oyna 
paydo bo„ladi.
SPlan dasturi matndagi faol havolalarni aniqlash imkoniyatiga ega. 
Faol havolalarning ikki turi mavjud: 
Tashqi faylga havola (Tashqi havolalar): 
Ushbu funktsiyadan foydalanib, siz saytga (masalan, "www.abacom-online.de") 
yoki faylga (masalan, PDF-hujjat) havolani yaratishingiz mumkin. 
Interkom (ichki havolalar): 
Ushbu havolalardan foydalanib, loyihangizning istalgan joyiga borishingiz 
mumkin. Siz hatto loyihangizning boshqa sahifalariga o„tishingiz mumkin. Ikki 
marta bosish bilan havolani bosishingiz mumkin. Shu tarzda interfaol sxemalar 
yaratilishi mumkin. 
Matnning barcha variantlarini aniqlagandan so„ng, Text Properties dialog 
oynasini yoping. Natijada, siz belgilagan parametrlar bilan matningiz varaqda 
yaratiladi. 
SPlanda matnni tahrirlash rejimidan chiqish uchun o„ng tugmasini bosing. 
Matnni ikki marta bosgandan so„ng, har qanday sozlamalarni o„zgartirish 
uchun yana "Matn xususiyatlari" dialog oynasini chaqirishingiz mumkin. 
Matnni tanlaganingizda paydo bo„ladigan qora kvadratlardan foydalanib, siz 
uning hajmini, shakli va joylashishini o„zgartirishingiz mumkin. 
Matn blokini yaratish uchun keyingi "Matnli blok" tugmasini bosing. 
Keyinchalik, varaqning istalgan joyida sichqonchaning tugmachasini bosing va shu 
bilan sichqonchaning tugmachasini bosib, matn blokining yuqori chap burchagini 
belgilab, matn uchun to„rtburchaklar maydonni chizamiz va sichqoncha 
tugmachasini qo„yamiz. Matnni bloklash oynasi paydo bo„ladi (31- rasm). 

---

Ushbu oynada siz matningizni tahrirlashingiz mumkin. Matnni tahrirlash 
paytida barcha o„zgarishlarni matn blokidagi varaqlarda ko„rish mumkin. 
SPlanning “Matnni blokirovka qilish” oynasida siz shrift turini, uning 
balandligini o„zgartirishingiz va kerakli matnni belgilashingiz mumkin. 
31- rasm. Matnni bloklash oynasi 
Matn blokini ikki marta bosish “Matnni bloklash oynasini” yana ochadi. 
Agar siz matn blokini tanlasangiz, ekranda to„rtburchaklar bilan ajratilgan 
maydon paydo bo„ladi. Chizilgan rasmni chop etish yoki eksport qilishda ushbu 
maydon ko„rsatilmaydi. Agar matn bu nuqta qilingan doiradan tashqariga chiqsa, u 
kesiladi. Nuqtali maydon sPlanda matn blokining maksimal hajmini belgilaydi. 
Agar siz matn blokini tanlasangiz, unda qora kvadratchalar yordamida uning 
hajmini, shaklini o„zgartirishingiz yoki ma„lum bir burchakka burishingiz mumkin. 
Keyin bizda "Rasm" tugmachasi bor va u rasmlarni kiritish uchun 
mo„ljallangan. 
Rasmni qo„shish uchun “Fayl” menyusidan “Yuklab olish” tasvir menyusini 
tanlashingiz mumkin. 

---

SPlan BMP va JPG kabi rasm formatlarini qo„llab-quvvatlaydi. Agar siz boshqa 
formatdagi rasmni kiritishingiz kerak bo„lsa, avval ularni boshqa dasturlardan 
foydalanib BMP yoki JPG formatiga o„tkazishingiz kerak. 
Agar siz kiritilgan rasmni tanlasangiz, qora kvadrat yordamida siz uning 
shaklini, o„lchamini o„zgartirishingiz va ma‟lum burchak ostida aylantirishingiz 
mumkin (32- rasm). 
32- rasm. Rasmni aylantirish tugmasi 
Keyingi "Kattalashtiruvchi" tugmachasi chizilgan sxemaning o„lchamlarini 
o„zgartirish uchun mo„ljallangan. Siz sPlan varag„ini chap tugmasini bosib 
chizilgan rasmni kattalashtirishingiz mumkin. Sichqonchaning o„ng tugmasi 
chizilgan o„lchovni kamaytiradi. Sichqoncha yordamida siz kattalashtirishni 
istagan joyni tanlashingiz mumkin. 
Ammo hozir sPlan 7.0-da sichqoncha g„ildiragini aylantirish orqali masshtablash 
sodir bo„ladi. Bu faqat dasturning ettinchi versiyasida paydo bo„lgan 
chizmalaringiz hajmini o„zgartirishning eng yaxshi va eng qulay usulidir. 
SPlan asboblar panelida uchta qo'shimcha masshtablash funktsiyalari mavjud: 
(o„ngdagi uchinchi tugma). 
Plitalar o„lchovi - varaq hajmini monitor o„lchamiga moslashtiradi. 
Element shkalasi - monitorning o„lchamiga ko„ra barcha elementlar bilan 
maydonni kengaytiradi. 
Tanlangan o„lchov - chizilgan rasmning tanlangan qismini ko„rinadigan 
maydonga kattalashtiradi. 
Qolgan yana bir narsa - metr. Uning yordamida siz butun rasmning o„lchamini, 
diagrammani o„lchashingiz mumkin.