4-маъруза. Рақамли овоз ёзиш

Рақамли овоз ёзиш принципи

Рақамли овоз ёзиш ва ўқиш структура схемаси

Овоз ёзиш тебранишларини рақамли кўринишда тасвирлаш қуйидагича кетма-кетликда амалга оширилади.

• 
  Дастлаб, аналог сигнални рақамли кўринишга келтириш зарур. Бу аналог-рақамли ўзгартиргич ёрдамида амалга оширилади.
  

Аналог сигнални рақамли сигналга ўзгартириш (Analog-to-digital converter - ADC)

• 
  Олинган рақамли маълумотларни ташувчида сақлаш: (магнит лентаси (DAT), қаттиқ диск, оптик диск ёки флеш-хотира);
  
• 
  Ёзилган овозни эшитиш учун, ташувчига ёзилган ёзувни рақамли аналог ўзгартиргич ёрдамида қайтадан аналог кўринишига ўзгартириш талаб этилади.
  

Аналог рақамли ўзгартиргич принципи ҳам етарлича содда ҳисобланиб, микрофондан ҳамда электро-мусиқий асбоблардан олинган аналог сигнал рақамли кўринишга келтирилади. Бу эса қуйидаги босқичлар амалга оширилади:

1. 
   Дискретлаш частотасининг ярмидан ошган частоталарнинг спектрал компонентларни пасайтириш (подавление) учун паст частотали филтр ёрдамида частота полосасини чегаралаш;
   
2. 
   Вақт бўйича дискретлаш яъни узлуксиз аналог сигнални унинг вақт бўйича дискрет моментлар – “отсчет” қиймати кетма-кетлигига алмаштириш.
   
3. 
   Сатҳ бўйича квантлаш – сигнал отсчети қийматини (баландлигини) маълум бир ўзгармас қийматлар тўпламидан яқинроқ қийматга алмаштириш – квантлаш сатҳи (уровен квантование).
   
4. 
   Кодлаш ёки рақамлаштириш. Ҳар бир квантланган отсчет квантлаш сатҳи тартиб рақамига мос келувчи рақам кўринишида ифодаланади.
   

Бу кетма-кетлик қуйидагича амалга оширилади: узлуксиз аналог сигнал дискретлаш частотасига боғлиқ равишда маълум бир участкалари кесилиб, рақамли дискрет сигнал олинади. Ушбу дискрет сигнал маълум бир разрядли квантлаш жараёнидан ўтади, ундан сўнг кодланади яъни кодли белгилар кетма-кетлигига алмаштирилади. 20-20 000 Гц диапазондаги овозни сифатли ёзиш учун минимал стандарт 44,1 кГц ва ундан юқори дискретизация частотасидан фойдаланилади (бугунги кунда 192,3 ҳатто 384,6 кГц дискретизация частотасига эга АРЎ ва РАЎ лар ҳам мавжуд). Етарлича сифатдаги сигнални ёзиш учун 16 бит разраяд етарли бўлади. Лекин овоз ёзиш сифатини ошириш ҳамда динамик диапазонни кенгайтириш учун 24 бит разряддан фойдаланилади.