4-Ma’ruza. Induktivlik. Transformatorlar. Reja: Induktivlikning tasnifi va konstruksiyalari

Transformatorlar ikki xil bo'ladi 

 

Agar transformatorning ikkilamchi chulg'amidagi kuchlanish birlamchi chulg'amidagi 

kuchlanishdan  katta  bo'lsa,  bunday  transformator  yuksaltiruvchi  transformator  deb 

ataladi. 

Yuksaltiruvchi 

transformatorda 

n

2

 >n

1

 va 

U

2

 >U

1

 bo'ladi. 

Agar  transformatorning  ikkilamchi  chulg'amidagi  kuchlanish  birlamchi  chulg'amidagi 

kuchlanishdan  kichik  bo'lsa,  bunday  transformator  pasaytiruvchi  transformator  deb 

ataladi. 

Pasaytiruvchi transformatorda n

2

 < n

1

 va U

2

 < U

1

 bo'ladi. 

Transformatorda  energiyaning  aylanishi  transformator  birlamchi  chulg'amidagi 

ma'lum  kuchlanishli  elektr  energiyani  ikkilamchi  chulg'amdagi  boshqa  kuchlanishli 

elektrenergiyaga 

 

aylantiradi. 

 

Transformatorning  birlamchi  va  ikkilamchi  chulg'amlaridagi  tokning  quvvati  mos 

ravishda  quyidagiga  teng:  P

1

=I

1

U

1

 va  P

2

=I

2

U

2

.Takomillashgan  transformatorlarning 

foydali  ish  koeffitsienti  juda  yuqori  bo'lib,  99-99,5%  ni  tashkil  etadi.  Bunday 

---

transformatorlarda transformatsiya paytida elektr energiya yo'qotilishini hisobga olmasa 

ham bo'ladi, ya'ni P

1

 = P

2

 deb olish mumkin. U

 

holda:

 

 

Transformatorda  ikkilamchi  chulg'amda  kuchlanish  necha  marta  ortsa,  tok  kuchi 

shuncha marta kamayadi. 

Masalan, transformator birlamchi chulg'ami U

1

 = 220 V kuchlanishli tarmoqqa ulangan, 

deylik.  Ikkilamchi  chulg'amdagi  kuchlanish  U

2

 =  500  V  bo'lsin.  Agar  ikkilamchi 

chulg'am  iste'molchiga ulangan bo'lsa, undagi  I

2

 tok kuchi  birinchi  chulg'amdagi  I

1

 tok 

kuchidan 2,4 marta kam bo'ladi. 

 

Bunday  munosabatni  tavsiflash  uchun  transformatsiya  koeffisienti  (k)  degan  kattalik 

kiritilgan: 

 

 

k > 1 bo'lsa, transformator pasaytiruvchi, k < 1 bo'lganda yuksaltiruvchi  transformator 

deyiladi 

 

Takrorlash uchun nazorat savollari 

1.Induktivlik g‘altaklarining asosiy parametrlari? 

2.Induktivlik g‘altaklari konstruksiyasi haqida ma’lumot bering? 

3.Yuqori chastota induktivlik g‘altaklari? 

4.Induktiv g’altaklarda magnit induksiyasiga ta’rif bering? 

5.Transformatorlar vazifa nima? 

6.Transformator nechta turga bo’linadi?