4. Ишлаб чиқариш ва давр харажатлари таҳлили Харажатлар таҳлили мақсади, мазмуни ва вазифалари. Харажатларнинг таснифи ва тавсифи

-жадвал
Жами ишлаб чиқариш харажатлари ва уларнинг омилли таҳлили

Кўрсаткичлар	Ўтган йил		Ҳисобот йили		Фарқи (+/-), минг сўм	Ўсиш даражаси, %
	суммаси, минг сўм.	таркиби, %	суммаси, минг сўм.	таркиби, %
1.Ишлаб чиқариш харажатлари жами шу жумладан:	541131	100,00	686079	100,00	+144948	126,79
1.1.Ўзгарувчан харажатлар	464070	85,76	579800	84,51	+115730	124,94
1.2.Ўзгармас харажатлар	77061	14,24	106279	15,49	+29218	137,92
2.Ишлаб чиқариш хажми	572661	-	717416	-	+144755	125,30

Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархини ўзгаришига таъсир этувчи омиллар таъсирини қуйидаги ҳисоб-китобларда кўриб ўтиш мумкин.
Ишлаб чиқариш харажатларининг жами ўзгариши 686079 – 541131 = +144948 минг сўм (ўсиш).
Жорий давр маҳсулот ишлаб чиқариш харажатларини қайта ҳисоблаш:
а) ўзгарувчан харажатлар;
464070 * 1,253 = 581479,7 минг сўм. (маҳсулот хажмининг ўзгаришига мос ўзгаради);
б) ўзгармас харажатлар; 
77061 минг сўм (базавий миқдорда қолади).
Жами: 581479,7 + 77061 = 658540,7 минг сўм
Жорий давр маҳсулот хажмининг ўтган давр баҳоси ва таърифи бўйича ҳисоб китоби:
541131 / 572661 * 717416 = 677916 минг сўм
Омиллар таъсири:
а) Ишлаб чиқариш хажми;
658540,7 – 541131 = +117409,7 минг сўм (ўсиш)
ёки 581479,7 – 464070 = +117409,7 минг сўм (ўсиш)
б) Бахо ва таърифлар ўзгариши;
686079 – 677916 = +8163 минг сўм (ўсиш)
в) таркиб ва жами харажатлар суммаси;
677916 - 658540,7 = +19375,3 минг сўм (ўсиш)
Жами ўзгариш: 117409,7 + 8163 +19375,3 = +144948 минг сўм
Маҳсулот (ишлар, хизматлар)нинг ишлаб чиқариш таннархини ҳосил қилувчи харажатлар уларнинг иқтисодий мазмунига кўра: ишлаб чиқариш моддий харажатлар (қайтариладиган чиқитлар қиймати чиқариб ташланган ҳолда); ишлаб чиқариш хусусиятига эга бўлган меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари; ишлаб чиқаришга тегишли бўлган ижтимоий суғуртага ажратмалар; асосий фондлар ва ишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган номоддий активлар амортизацияси; ишлаб чиқариш аҳамиятига эга бўлган бошқа харажатлар.
Ишлаб чиқариш харажатларини тури, таркиби, динамикаси бўйича таҳлил қилиш уларни нозорат қилиш, мақсадли бошқариш имконини беради.