4-bob. Statistik ko‘rsatkichlar

Bilimingizni sinab ko‘ring

1. 
   Statistik ko‘rsatkichlar deganda nimani tushunasiz va ular qanday turlarga bo‘linadi?
   
2. 
   Mutlaq miqdorlarni qanday usullarda aniqlash mumkin?
   
3. 
   Mutlaq miqdorlar nega bir necha o‘lchov birliklarida ifodalanadi?
   
4. 
   Mutlaq miqdorlarning kamchiligi nimada?
   
5. 
   Nisbiy miqdorlar qanday shakllarda ifodalanadi?
   
6. 
   Koeffitsientdan promille necha barobar katta?
   
7. 
   Siz dekanat yoki ota-onangiz oldida ikkinchi kursni a’lo baholar bilan tugatish majburiyatini olgan edingiz. Ikki semestrda 19 ta fandan imtihon topshirib 16 ta besh baho oldingiz. Majburiyat qay darajada yoki necha foizga bajarildi?
   
8. 
   Dinamika nisbiy miqdori deganda nimani tushunasiz va boshqa nisbiy miqdorlardan qaysi jihatlari bilan farq qiladi.?
   
9. 
   SHahar aholisining o‘rtacha (yillik) soni 360 ming kishiga teng. Bir yilda 1812 bola tug‘ilganligi qayd qilingan. SHu davrda 171 kishi o‘lgan. Tug‘ilish va o‘lish koeffitsientlari aniqlansin. Bu aniqlangan ko‘rsatkichlar nisbiy miqdorlarning qaysi turiga mansub?
   
10. 
    Mutlaq va nisbiy miqdorlarni birgalikda qo‘llashning zaruriyati nimada?
    

1-мисол. Жорий даврда шаҳар савдо тармоғига келтирилган сут маҳсулотлари қуйидаги маълумотларда ифодаланган (тонна ҳисобида):
3,2% ли сут - 1520
6,0% ли сут - 1096
Қатиқ - 420
Қаймоқ - 674
Сузма - 583
Жорий даврда шаҳар савдо тармоғига келтирилган сут маҳсулотларининг умумий ҳажмини аниқлаш учун уларни қуйидаги шартли сут маҳсулотларига келтириб олиш коэффициентларидан фойланилади:
3,2% ли сут - 1,0
6,0% ли сут - 2,0
Қатиқ - 1,0
Қаймоқ - 8,5
Сузма - 6,5
Шаҳар савдо тармоғига келтирилган сут маҳсулотларини шартли ўлчов бирлигида аниқланг.
Ечиш.
Алоҳида турдаги сут маҳсулотларини белгиланган коэффициентлар асосида шартли сут маҳсулотларига келтириб ҳисоблашни қуйидаги жадвалда амалга оширамиз:

Маҳсулотлар	Ҳажми, тонна	Шартли сут маҳсулотига айлантириш коэффициенти	Шартли сут маҳсулотларининг ҳажми, тонна
3,2% сут 6,0% сут Қатиқ Қаймоқ Сузма	1520 1096 420 674 583	1,0 2,0 1,0 8,5 6,5	1520 2192 420 5729 3789,5
Жами	-	-	13650,5

Демак, жорий даврда шаҳар савдо тармоғига жами 13650,5 тонна сут маҳсулотлари етказиб берилган экан.

Нисбий миқдорлар бир мутлақ миқдорни бошқасига бўлиш натижасида ҳосил бўлиб, оммавий ижтимоий воқеа-ҳодисалар миқдорий характеристикаларининг ўзаро нисбатида акс этади.
Нисбий миқдорларнинг қуйидаги турлари мавжуд: шартнома мажбурияти; шартнома мажбуриятини бажарилиши; динамика; тузилмавий; координация; интенсивлик; таққослаш.

1. Шартнома мажбурияти нисбий миқдори қуйидагича ҳисобланади:

1 Суслов И.П. Общая теория статистики. М.: Статистика,1970, с.85.

2 Соатов Н. Статистика. Т.: Ибн Сино, 2003 й.94б.

3 Амалиётда Нетто-Брутто, идиш иборалар ишлатилади.Нетто билан бруттони фарқи идиш(тара) вазнини беради