4-amaliy mashg‘ulot mavzu: Tuproqdagi zaharli tuzlar miqdorlari va zahiralari hamda shu asosda ularning shо‘rlanganlik darajasini aniqlash Ishdan maqsad

4-AMALIY MASHG‘ULOT

Mavzu:Tuproqdagi zaharli tuzlar miqdorlari va zahiralari hamda shu asosda ularning shо‘rlanganlik darajasini aniqlash

Ishdan maqsad- talabalarni tuproqdagi mavjud zaharli tuzlar miqdorlari va zahiralarini hisoblashning hamda ularni shо‘rlanganlik darajalarini aniqlashning usullari bilan tanishtirishdan iborat.

Uslubiy kо‘rsatmalar

Tuproqdagi zaharli tuzlar miqdori (%)ni hisoblashning hozirda 3 ta usuli mavjud.

1. 
   N.I.Bazilevich va YE.I.Pankovalarning empirik formulasi orqali ya’ni, suvli sо‘rimdagi natriy (Na⁺) va magniy (Mg⁺⁺) ionlarining milliekvivalent miqdorini bir biriga qо‘shib uni 15 ga bо‘lish orqali aniqlanadi.
   
2. 
   
   

2. Zaharli tuzlar yig‘indisi suvli sо‘rimdagi sulfat ionining zaharli miqdorini natriy, magniy, xlor ionlarining foiz miqdorlariga qо‘shish yо‘li bilan hisoblab chiqiladi, ya’ni suvli sо‘rim asosida ionlarni gipotetik tuzlarga bog‘lash yо‘li bilan, umumiy tuzlar yig‘indisidan gidrokorbonat va sulfat kalьsiy tuzlarini (Ca(HCO₃)₂, CaSO₄) chiqarib tashlash orqali aniqlanadi.

∑ _{zah. tuz. %} = SO₄ (%) + Na (%) + Mg (%) + Cl (%)
Bunda, sulfat (SO^--₄)ning zaharli ionini hisoblash uchun suvli sо‘rimdagi Ca⁺⁺ ning mg.ekv miqdoridan HCO₃^-- ning mg.ekv miqdorini keyin esa, undan SO₄^-- ning mg.ekv miqdori ayirib tashlanadi, ya’ni: