4-5-Mavzu. Kompyuterlarni tashkil qilishning raqamli mantiqiy asoslari



Download 1,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/6
Sana29.01.2022
Hajmi1,74 Mb.
#415277
  1   2   3   4   5   6
Bog'liq
4-Mavzu.pptx



4-5-Mavzu. Kompyuterlarni tashkil 
qilishning raqamli mantiqiy asoslari
Mantiqiy 
sxemalar
, triggerlar, summatorlar
Kat. o’q. Yusupov R.A.
https://drive.google.com/drive/folders/1wD6aPSg3XF1HA2oJ6G34G8tXvtvtv_Jo


Formal mantiq va kompyuter 
qurilmalari o’rtasidagi bog’liqlik
Triggerlar
Summatorlar
Reja


Formal mantiq va kompyuter qurilmalari 
o’rtasidagi bog’liqlik
Mantiqiy algebraning matematik apparati, kompyuter apparati qanday 
ishlashini tasvirlash uchun juda qulaydir, chunki kompyuterdagi asosiy sanoq 
tizimi (sistemasi) ikkilik bo’lib, unda “1” va “0” raqamlari ishlatiladi va mantiqiy 
o’zgaruvchilarning qiymatlari ham ikkitadir: " 1 "va" 0 ".
Bundan ikkita xulosa kelib chiqadi:
bir xil kompyuter qurilmalari ikkilik sanoq tizimida ifodalangan sonli 
ma’lumotlarni va mantiqiy o’zgaruvchilarni qayta ishlash va saqlash uchun 
ishlatilishi mumkin;
apparat vositalarini loyihalash bosqichida mantiqiy algebra kompyuter 
sxemalarining ishlashini tavsiflovchi mantiqiy funksiyalarni sezilarli darajada 
soddalashtirishga imkon beradi va natijada o'n minglab asosiy kompyuter 
tugunlarini tashkil etadigan elementar mantiqiy elementlar sonini kamaytiradi. 


Formal mantiq va kompyuter qurilmalari 
o’rtasidagi bog’liqlik
Ma’lumotlar va buyruqlar har xil tuzilish va uzunlikdagi 
ikkilik ketma-ketliklar sifatida ifodalanadi. Ikkilik ma’lumotni 
kodlashning turli xil fizik usullari mavjud.
Kompyuterning elektron qurilmalarida 
ikkilik birliklar 
ko'pincha ikkilik nollarga qaraganda yuqori kuchlanish 
darajasi bilan kodlanadi
(yoki aksincha), masalan: 


Kompyuterning elementi hisoblangan - 
raqamli sxema
yordamida o‘zgaruvchilari va qiymati ikkita mantiqiy 
qiymatdan birini qabul qilishi mumkin bo‘lgan funksiyalar 
amalga oshiriladi. Bunday funksiyalar 
Bul funksiyalari
 
deb 
ataladi. Ushbu funksiyalar va ularni qo‘llash qoidalari ingliz 
matematiki Jorj Bul (1815-1864) nomi bilan yuritiladigan Bul
algebrasida ishlab chiqilgan. Kompyuter arxitektursasining 
raqamli mantiqiy sathi elementlarini loyihalashda, Bul algebrasi 
qoidalaridan foydalaniladi.
Formal mantiq va kompyuter qurilmalari 
o’rtasidagi bog’liqlik


Mantiqiy funksiyalarni amalga oshiruvchi juda kichik elektron qurilmalar – 
ventillar
 
deb ataladi. Ventillar - 
tranzistorlar
asosida quriladi. Zamonaviy 
mantiq, ya’ni mantiqiy sxemalarni qurish binar uzgich-ulagich sifatida ishlay 
oladigan 
tranzistorlarga
asoslanadi. Tranzistor yordamida, 
ikkita qiymatga 
ega signallardan
turli xil Bul funksiyalarini amalga oshiruvchi raqamli 
sxemalarni hosil qilish mumkin. Kompyuterlarni qurishda ishlatilgan kichik 
mikrosxemalardan tortib, katta va o‘ta katta integratsiyadagi mikrosxemalar 
hisoblangan turli xildagi protsessorlar ham – 
raqamli sxemalardan
tashkil 
topgandir. Shu sababli kompyuterlar protsessorlarining ko‘rsatgichlaridan biri 
sifatida, ularda ishlatilgan tranzistorlar sonidan ham foydalaniladi. Masalan: 
biz 8-razryadli protsessor Intel 8080 protsessori tarkibida 6 mingta, 
16-razryadli protsessor Intel 8088 tarkibida 29 mingta va 32-razryadli 
protsessor Pentium 4 protsessori tarkibida esa 42 millionta tranzistor 
ishlatilgan.


Formal mantiq va kompyuter qurilmalari 
o’rtasidagi bog’liqlik
Kirish ikkilik signallarini qayta ishlagandan so’ng, chiqishdagi 
mantiqiy operatsiyalardan birining qiymati bo'lgan signalni 
chiqaradigan diskret o’zgartirgich (konvetor) 
mantiqiy element 
deb 
ataladi.
Quyida mantiqiy ko'paytirish (kon'yunktor, VA, AND, И), mantiqiy 
qo'shish (diz’yunktor, YOKI, OR, ИЛИ) va inkor (invertor, YEMAS, 
NOT, НЕ) ni amalga oshiradigan asosiy mantiqiy elementlarning 
shartli ko’rinishi (sxemasi) keltirilgan. 


Formal mantiq va kompyuter qurilmalari 
o’rtasidagi bog’liqlik
VA sxemasini amalga oshirish (barchasi birgalikda)
YOKI sxemasini amalga 
oshirish (kamida bittasi)


Formal mantiq va kompyuter qurilmalari 
o’rtasidagi bog’liqlik
Kompyuter qurilmalari (protsessordagi summatorlar, tezkor xotirasidagi xotira 
katakchalari va boshqalar) asosiy mantiqiy elementlar asosida qurilgan.
Har qanday mantiqiy operatsiya uchta asosning kombinatsiyasi sifatida ifodalanishi 
mumkinligi sababli, ma'lumotni qayta ishlaydigan yoki saqlaydigan har qanday kompyuter 
qurilmalari, “gi’shtchalar" singari asosiy mantiqiy elementlardan yig'ilishi mumkin.
Kompyuterning mantiqiy elementlari elektr impulsi bo'lgan signallar bilan ishlaydi. Impuls 
bor - signalning mantiqiy ma'nosi - 1, impuls yo'q - 0. Argumentlarning signal-qiymatlari 
mantiqiy elementning kirish joylariga etib boradi, chiqishda funksiya signal-qiymati paydo 
bo'ladi.
Signalning mantiqiy elementga aylanishi holat jadvali bilan belgilanadi, bu aslida mantiqiy 
funksiyaga mos keladigan chinlik jadvali bo'lib, faqat mantiqiy sxemalar ko'rinishida 
taqdim etiladi. Bunday shaklda mantiqiy operatsiyalar zanjirlarini namoyish qilish va 
ularning hisob-kitoblarini bajarish qulay.


Ushbu sxemalarning kirishiga 0 yoki 1 ga teng bo‘lgan mantiqiy 
o‘zgaruvchilar beriladi, ularning chiqishida esa, yana o‘sha 
mantiqiy qiymatlarni qabul qila olishi mumkin bo‘lgan 
funksiyalarning, ya’ni Bul funksiyalarining qiymatlari olinadi. 
Sxemalarda mantiqiy qiymatlar ma’lum bir kattalikdagi 
kuchlanishlar bilan ifodalanadi. Odatda mantiqiy 

Download 1,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish