Elektrokimyoviy tahlil usuli
Mazkur usul aralashmalar murakkab tarkibga ega bo’lgan holatlarda qo’llaniladi. Boshqa komponentlar tahlilga halaqit beradigan yoki noto’g’ri natijalarga olib keladigan holatda tahlilning shu usulidan foydalanishga to’g’ri keladi. Modda miqdori aralashma tarkibida juda oz miqdorda bo’lganda nisbiy konsentrlash yo’lidan foydalaniladi. Aralshmani bo’lib – bo’lib o’rganish ham mumkin, bunda termodinamik yoki muvozanatdagi xarakteristikalar yoki kinetic parametrlar ham yordamga keladi. Tahlilning elektrokimyoviy usullari tadqiq qilinayotgan eritmada sodir bo’ladigan elektrokimyoviy parametrlarni o’lchashga asoslangan. Mazkur parametrlar elektrokimyoviy yacheykalar yordamida o’lchanadi. Eritmadagi elektrokimyoviy jarayonlarda elektrodlar oraida potensialllar ayirmai vujudga keladi yoki o’zgaradi, ba’zan eritmadan tok miqdori o’zgaradi. Mazkur usul tahlil jarayonida o’lchanuvchi parametrlarning turiga qarab sinflarga ajratiladi. Umumiy holda bularni ikki guruhga bo’lish mumkin.
Birinchi yo’lda tashqaridan potensial berishmaydi, balki elektrokimyoviy yacheykada vujudga keladigan potensiallar ayirmasi o’lcash bilan chegaralanadi. Bu guruhga oid usullar potensiometrik usullar nomi bilan yuritiladi.
Ikkinchi guruhga qo’shimcha potensiallar beriladigan usullar kiradi, ularga eritmaning elektr o’tkazuvchanligini o’lchash – konduktometriya, eritmadan o’tgan elektr tokening miqdorini o’lchash – kulonometriya, tok miqdorining berilgan potensialga bog;liqligini o’lchash – voltampermetriya usullari kiradi.
Agar elektr toki parametrlari hisoblanmish – tok kuchlin kuchlanishli, qarshilik yetarli darajadagi aniqlik bilan o’lchangan bo’lsa, ularni analitik signal vazifasini bajarishi mumkin. Elektrokimyoviy tahlil usullari modda konsentratsiyasi 1.0-10 mol oralig’idagi miqdorda bo’lganida yetarli aniq natijalar beradi, bunda takrorlanuvchi yakuniy natijalar juda yaqin bo’ladi.
Kulonometriyaning bir necha ko’rinishdagi tahlil yo’llari analitik kimyoning turli shohobchalaridagi laboratoriyalarida qo’llaniladi. Konduktometriya, titrlash, potensiometriya, kompleksonometrik titrlash, polyarografiya va ampermetrik titrlash ham mazkur usullardean hisoblanadi. Bularga kiruvchi amperostatik kulonometriyaning qo’llanilishi biroz cheklangan bo’lib, u elektrodda qattiq faza holida ajralibchiqadigan obyektlar (metallar, oksidlar qatlami va h.k.) uchungina yarqolidirt. Bunda yuzasidagi qattiq faza yo’qolguncha elektrod potensali o’zgarmaydi. Modda miqdori eritish uchun sarflangan elektr toki miqdoridan Faradey tenglamasi bo’yicha topiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |