4- мавзу: Аллоҳ Таолонинг гўзал исмлари ва олий сифатлари ҳақидаги илмнинг фазилати

Матн:
 
Агар банда ана шу нарсаларни тадаббур қилса, бу тадаббури 
ўзидан кейин, ҳеч шак-шубҳасиз, ишончида зиёдаликни, иймонида 
қувватни, таваккулида тамомийликни ва Аллоҳга юзланишликдаги 
чиройни келтириб чиқаради.
Шарх: 
Агар шу нарсаларни ўйлаб, фикр қилсак, ўтган ҳаётимиздаги 
мисоллар билан ҳам, шунда тушунмаган эканман, бундай 
ҳикматлари, бундай фойдалари бор экан, энди билдим, дейдиган 
бўлсак, демак, ҳозирги ҳолатимизда ҳам шунинг устида бўламиз.
Қандай қилиб тафаккур, тадаббур қилса, иймонида қувват, 
ишончида 
зиёдалик, 
таваккулида 
тамомийликни 
топади? 
Инсоннинг ҳаётида шундай ҳолатлар бўладики, ”хор бўлдим” деган 
жойидан Аллоҳ Таоло азиз қилиб чиқаради, ”ўлдим” деган жойида 
ўлмайди. Бир мусибат, бир қийинчилик келадида, ”бўлди, тамом 

---

бўлдим”, дейди, лекин шундай у ердан Аллоҳ Таоло ўйлаганидан 
бошқача қилиб чиқариб қўяди. Масалан, Мусо алайҳиссаломнинг 
онаси. Мусо алайҳиссалом туғилган вақтида Фиръавн ҳамма ўғил 
чақалоқларни қиличдан ўткизаётган маҳали эди. Фиръавн шу 
боланинг туғилиб қолишидан хавф қилар эди. Мусонинг онаси ўғил 
туғди ва боласига қўрқди. Аллоҳ Таоло (Қасос сураси 7-оятида): 
اَرِإَف
 
َِذْفِخ
 
َِْٗ١ٍََع
 
َِٗ١ِمٌَْأَف
 
ِٝف
 
َ َُ١ٌْٱ
, 
”Агар унга қўрқсанг, дарёга от”,
деди. 
Аллоҳ Таоло аёлнинг қалбига шуни ваҳий қилди. Бу ҳам ўлим, 
боласини Фиръавн ўлдирмасин, деб дарёга ташлашлиги хатарда 
бир хил нарса эди, ҳалокатли эди. Лекин Аллоҳни таниганлиги 
учун, мана шу нарсада ҳикмат, раҳмат, манфаат борлигини билгани 
учун ҳам таваккул қилди, боласини сандиққа солиб, дарёга 
ташлади ва Аллоҳ Таоло Мусони унга саломат қайтарди.
Ёки Иброҳим алайҳиссаломнинг ўтга отилиши. Иброҳим 
алайҳиссаломни ўтга, оловга отиш учун замбаракка ўтирғизишди, 
энди отиладиган вақтида фаришта келиб, нима эҳтиёжинг бор, 
нима сўрайсан мендан, деганда, сенданми, сендан ҳеч нарса 
сўрамайман, мен фақат Аллоҳга мухтожман, Аллоҳдан сўрайман, 
деди, оловга отилди, унга ҳалокатли жойни Аллоҳ Таоло 
салқинли, саломатли жой қилиб берди.
Агар биз тафаккур, тадаббур қила олсак, Аллоҳ Таоло бизни 
қанча мана шундай ҳалокатли ўринлардан сақлаётганлигини, ёки 
атрофимизда шунақа воқеалар бўлаётганлигини гувоҳи бўламиз. 
Биз нажот қайси томондан келишини билмаймиз. Бизнинг 
ўлчовимиз асосий тўғри ўлчов эмас, деб билиш учун бизда Аллоҳ 
ҳақида ҳуснул зон, яхши гумонимиз кучли бўлиши лозим.
Биз ҳалокат деб тушунган нарсалар раҳмат, ҳикмат бўлиб 
чиқади, шу нарсага аниқ ишонч ҳосил қилсакгина шундай натижани 
кўра оламиз. Шу нарсага ишонч ҳосил қилмасак, бесабрли, дод-вой 
қилиш билан бошқа натижаларни кутамиз ва бошқа натижаларга 
эришамиз. Чунки, Аллоҳ Таоло: