Талаба т/р
|
1
|
|
2
|
|
3
|
|
4
|
|
5
|
|
6
|
|
7
|
|
8
|
A
|
|
0,3
|
|
|
0,5
|
|
|
0,7
|
|
|
0,7
|
|
|
0,7
|
|
|
0,7
|
|
|
0,7
|
|
|
0,7
|
|
𝐈С, 𝐦𝐀
|
|
0.5
|
|
3
|
1
|
|
1,5
|
|
2
|
2
|
|
0,5
|
|
1
|
|
|
|
|
Еп=Е2 (В)
|
|
15
|
|
|
15
|
|
|
12
|
|
|
13
|
|
|
10
|
|
|
15
|
|
|
15
|
|
|
15
|
|
Талаба т/р
|
9
|
|
10
|
|
11
|
|
12
|
|
13
|
|
14
|
|
15
|
|
16
|
A
|
|
0,8
|
|
|
0,6
|
|
|
0,9
|
|
|
0,8
|
|
|
0,6
|
|
|
0,6
|
|
|
0,7
|
|
|
0,3
|
|
𝐈С, 𝐦𝐀
|
|
1
|
|
|
1,3
|
|
|
3
|
|
|
2,5
|
|
|
1,4
|
|
|
1,5
|
|
|
2,4
|
|
|
1,5
|
|
Еп=Е2 (В)
|
|
12
|
|
|
13
|
|
|
12
|
|
|
10
|
|
|
14
|
|
|
13
|
|
|
11
|
|
|
15
|
|
4.2– расм. Майдоний транзисторда ясалган кучайтиргич схемаси.
Variant №19
А=0.7, Ic=2.7 mA, Eп=E2=12 V.
Uci=0.5*Ep=0.5*12=6 V
Rc= = kOm
Uzi ni toppish uchun quyidagi formula yordamida hisoblang:
𝑈zi(𝜔𝑡) = -(𝐸1 - 𝑨 sin(𝜔𝑡)); E1=1.43.
𝑈zi(0) = -(1.43 – 0.7sin(0))=-1.43
𝑈zi(30) = -(1.43 – 0.7sin(30))=-1.08
𝑈zi(60) = -(1.43 – 0.7sin(60))=-0.82
𝑈zi(90) = -(1.43 – 0.7sin(90))=-0.73
𝑈zi(120) = -(1.43 – 0.7sin(120))=-0.82
𝑈zi(150) = -(1.43 – 0.7sin(150))=-1.08
𝑈zi(180) = -(1.43 – 0.7sin(180))=-1.43
𝑈zi(210) = -(1.43 – 0.7sin(210))=-1.78
𝑈zi(240) = -(1.43 – 0.7sin(240))=-2.03
𝑈zi(270) = -(1.43 – 0.7sin(270))=-2.13
𝑈zi(300) = -(1.43 – 0.7sin(300))=-2.03
𝑈zi(330) = -(1.43 – 0.7sin(330))=-1.78
𝑈zi(360) = -(1.43 – 0.7sin(360))=-1.43
3.1. Лаборатория машғулотида ўлчанган натижалари қуйидаги 4.2 – жадвалга тўлдирилади.
4.2 – жадвал
𝜔𝑡, 𝑔𝑟𝑎𝑑
|
0
|
30
|
60
|
90
|
120
|
150
|
180
|
210
|
240
|
270
|
300
|
330
|
360
|
𝑈ЗИ(𝜔𝑡), 𝑉
|
-1.43
|
-1.08
|
-0.82
|
-0.73
|
-0.82
|
-1.08
|
-1.43
|
-1.78
|
-2.03
|
-2.13
|
-2.03
|
-1.78
|
-1.43
|
𝐼С(𝜔𝑡), 𝑚𝐴
|
2.7
|
3.935
|
4.68
|
4.767
|
4.68
|
3.935
|
2.7
|
1.7
|
1.1
|
0.9
|
1.1
|
1.7
|
2.7
|
𝑈СИ(𝜔𝑡), 𝑉
|
6
|
3.34
|
1.7
|
1.535
|
1.7
|
3.34
|
6
|
8.23
|
9.6
|
10
|
9.6
|
8.23
|
6
|
Xarakteristika tikligi: Uci=const bo’lgandagi
S=
Ichki qarshilik:
Ri= =0.362
Kuchlanish bo’yicha kuchaytirish koeffitsienti:
SRi=2.76*0.362 1.
3.2. Олинган натижаларга ишлов бериш.
Ўлчанган қийматлар асосида графиклари чизилади:
𝑼ЗИ = 𝒇(𝝎𝒕)
𝑰С = 𝒇(𝝎𝒕)
𝑼СИ = 𝒇(𝝎𝒕)
𝑰С = 𝒇(𝑼ЗИ)
𝑰С = 𝒇(𝑼СИ) 𝑼СИ = 𝒇(𝑼ЗИ)
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ВА КОММУНИКАЦИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ВАЗИРЛИГИ
МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ
Электроника ва схемалар 2 фанидан бажарган
5-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
Бажарди: Турдиқулов Жахонгир
Текширди: Хўжамиёр Тешабоёв
5- ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
БИПОЛЯР ТРАНЗИСТОР(БТ) ДА ЯСАЛГАН БАРҚАРОР ТОК
ГЕНЕРАТОРИНИ ТАДҚИҚ ЭТИШ
Ишдан мақсад: Биполяр транзистордан ясалган икки транзисторли ва уч транзисторли (Уилсон) баркарор ток генератори ишлашини тадқиқ этиш, характеристикалари ва параметрларини ўлчаш. NI Multisim датурий муҳитида симуляциялашни ўрганиш.
3.1. Қисқача назарий маълумотлар
Ихтиёрий занжирдан аввалдан белгиланган қийматли ток оқишини таъминловчи электрон қурилма барқарор ток генератори (БТГ) деб аталади. Юкламадан оқаётган токнинг қиймати кучланиш манбаи, занжир параметрлари ва тем-пература ўзгаришларига боғлиқ бўлмайди.
5.1- расм. Идеал БТГ ВАХи.
БТГнинг вазифаси кириш кучланиши ва юклама қиймати ўзгарганда чиқиш токи қийматини ўзгармас сақлашдан иборат бўлиб, улар турли функционал вазифаларни бажарувчи аналог ва рақамли микросхемаларда ишлатиладилар.
Ўзгармас ток қийматини фақат чексиз катта динамик қаршиликка эга бўлган идеал ток манбаи таъминлаши мумкин. Идеал ток манбаи ВАХи горизонтал АВ тўғри чизиқдан иборат (5.1-расм). УБ схемада уланган БТнинг чиқиш характеристикаси идеал ток генератори ВАХига яқин бўлади. Демак, УБ схемада уланган транзистор амалда ток генератори вазифасини бажариши мумкин. Лекин температуравий барқарорликни ва кенг динамик диапазонни таъминлаш учун амалда иккита ёки ундан кўп транзистор ишлатилади.
Энг содда БТГ схемаси 5.2-расмда кўрсатилган. Схемада I1 ток занжирига тўғри силжитилган диод уланишли, таянч транзистор деб аталувчи VT1 транзистор уланган. У жуда кичик қаршиликка эга. Шунинг учун VT1 кучланиш генератори вазифасини ўтайди. У RЮ бошқарилувчи занжир билан кетма-кет уланган VT2 транзисторнинг эмиттер-база ўтишини кучланиш билан таъминлайди.
VT2 транзистор эмиттер-база кучланиши билан бошқарилгани муносабати билан унинг хусусиятлари УБ схеманинг хусусиятларига мос келади. Маълумки, УБ уланган схемада актив режимда коллектор токи коллектордаги кучланишга деярли боғлиқ бўл-майди (5.2-расм). Шунинг учун ихтиёрий RЮ дан ўтаётган ток I2 таянч кучланиш UЭБ2 билан аниқланади. I2 = I1 эканлигини амалда кўрсатамиз.
5.2- расм. Икки транзисторли БТГ схемаси.
IЭ1 ва IЭ2 токлар юқори аниқликда
4.
5. (5.1)
ифода билан аппроксимацияланади, бу ерда, I0 – тескари силжи-тилган ЭЎнинг тўйиниш токи. Транзисторларнинг IЭ0 ва φТ пара-метрлари айнан бир хил бўлгани учун UБЭ1= UБЭ2 шартдан
(5.2)
1-расмдан Ишдан мақсад: Биполяр транзистордан ясалган икки транзисторли ва уч транзисторли (Уилсон) баркарор ток генератори ишлашини тадқиқ этиш, характеристикалари ва параметрларини ўлчаш. NI Multisim датурий муҳитида симуляциялашни ўрганиш.
6.1. Қисқача назарий маълумотлар
Ихтиёрий занжирдан аввалдан белгиланган қийматли ток оқишини таъминловчи электрон қурилма барқарор ток генератори (БТГ) деб аталади. Юкламадан оқаётган токнинг қиймати кучланиш манбаи, занжир параметрлари ва тем-пература ўзгаришларига боғлиқ бўлмайди.
5.1- расм. Идеал БТГ ВАХи.
БТГнинг вазифаси кириш кучланиши ва юклама қиймати ўзгарганда чиқиш токи қийматини ўзгармас сақлашдан иборат бўлиб, улар турли функционал вазифаларни бажарувчи аналог ва рақамли микросхемаларда ишлатиладилар.
Ўзгармас ток қийматини фақат чексиз катта динамик қаршиликка эга бўлган идеал ток манбаи таъминлаши мумкин. Идеал ток манбаи ВАХи горизонтал АВ тўғри чизиқдан иборат (5.1-расм). УБ схемада уланган БТнинг чиқиш характеристикаси идеал ток генератори ВАХига яқин бўлади. Демак, УБ схемада уланган транзистор амалда ток генератори вазифасини бажариши мумкин. Лекин температуравий барқарорликни ва кенг динамик диапазонни таъминлаш учун амалда иккита ёки ундан кўп транзистор ишлатилади.
Энг содда БТГ схемаси 5.2-расмда кўрсатилган. Схемада I1 ток занжирига тўғри силжитилган диод уланишли, таянч транзистор деб аталувчи VT1 транзистор уланган. У жуда кичик қаршиликка эга. Шунинг учун VT1 кучланиш генератори вазифасини ўтайди. У RЮ бошқарилувчи занжир билан кетма-кет уланган VT2 транзисторнинг эмиттер-база ўтишини кучланиш билан таъминлайди.
VT2 транзистор эмиттер-база кучланиши билан бошқарилгани муносабати билан унинг хусусиятлари УБ схеманинг хусусиятларига мос келади. Маълумки, УБ уланган схемада актив режимда коллектор токи коллектордаги кучланишга деярли боғлиқ бўл-майди (5.2-расм). Шунинг учун ихтиёрий RЮ дан ўтаётган ток I2 таянч кучланиш UЭБ2 билан аниқланади. I2 = I1 эканлигини амалда кўрсатамиз.
5.2- расм. Икки транзисторли БТГ схемаси.
IЭ1 ва IЭ2 токлар юқори аниқликда
Do'stlaringiz bilan baham: |