3–мавзу: фалсафий тафаккур тарақҚиёт босқичлари: Ғарб фалсафаси режа

 
нинг
 
ватани Эфес шаҳри эди. Дунѐнинг бирламчи унсурини Гераклит 
оловда кўрди. Гераклитнинг фалсафа тарихидаги аҳамияти шунда эдики, у моддага хос 
бўлган қонунийлик зарурияти ҳақидаги масалани дунѐнинг диалектик ривожланиши 
ҳолати билан боғлаб тушунтирди. Қарама-қаршиликларнинг диалектик бирлиги Гераклит 
томонидан шундай ифодаландики, улар бир-бирларини доимо ўзаро уйғунликда 
тўлдирадилар ва шу жиҳатдан пайдо бўладилар. У ўз фалсафасининг асосий нуқтаи 
назарларини ҳаммага кенг маълум бўлган бир қатор ҳикматли сўзларда ифодалади: 
«ҳамма нарса оқимда, ҳамма нарса ўзгаришда», «бир дарѐга икки марта шўнғиб 
бўлмайди» ва ҳоказо. 
Жанубий Италияда фаолият кўрсатган машҳур фалсафий мактаб 
пифагорчилар 
мактаби
эди. Пифагорчилар демократияга душман бўлган, оммадан ажралиб қолган, ўз 
қобиғига ўралган аслзодалар тўдаси эди. Уларнинг сирли таълимоти кўпроқ нозик таб 
хусусиятга эга бўлиб, ақлий юксакликка даъво қилар эди. 
Пифагор 
( эр. авв. 580— 570 
йй.)
 
ва унинг издошлари математик ҳисоб-китоблар билан қизиқишар, сонлар ва рақамлар 
бирикмасини сирли руҳда талқин қилар эдилар. Дин ва ахлоқни пифагорчилар жамиятни 
тартибга солишнинг ажралмас қисми ҳисоблар эдилар. Бу ҳинд ва эрон тасаввуфий 
қарашлари таъсирининг натижаси эди. Пифагорчилар ахлоқни халқни аслзодаларга 
бўйсунишини таъминлайдиган ижтимоий уйғунликнинг асоси деб ҳисоблар эдилар. 
Унинг энг муҳим қисми ҳеч қандай шартларсиз бўйсуниш эди. 

---

Ўзгарувчанликни ҳам, барқарорликни ҳам ҳисобга олувчи Гераклит диалектикаси 
замондошлари томонидан қабул қилинмади ва жуда ҳам хилма-хил тарзда танқил остига 
олинди. Агар 
Кратил 
барқарорлик лаҳзасини инкор этишга чақирган бўлса, 
Элеатчилар
дан бўлган