|
Стратагемалар ва тадбиркорлик: ҳарбий макр-ҳийлалардан
фойдаланиш услублари
“Мағлубиятга учрамаслик инсоннинг ўзида мужассам;
ғалаба қозониш имконияти душманга боғлиқ”
Сун Цзи
Ҳар бир хитойлик ёшлигиданоқ “Ғарбга саёҳат” номли ўрта аср буддавийлик қарашларини ифодаловчи роман қаҳрамони маймунлар шоҳи Сун Укун ҳақида билади. Сун Укун хитойликлар учун қаҳрамонлик, соддадиллик ва самимийлик тимсолидир. У ҳақида жуда кўп ҳикоялар ва ривоятлар мавжуд, лекин уларнинг бари маймуннинг ғайритабиий айёрлик, макр-ҳийла орқали ҳар қандай йўллар билан ғалабага эришиш қобилияти ҳақида баён қилади. У хитойликлар учун ижобий қаҳрамондир. Сун Укунга барча болалар тақлид қилишга ҳаракат қиладилар ва оқибатда айнан шу болалардан маҳоратли менежер ҳамда бизнесменлар етишиб чиқади.
Сун Укун ўзининг саргузаштларида V асрда ёзилган “36 стратагема” ёдгорлигида умумлаштирилган классик ҳарбий стратегияларга риоя қилади. Стратагема – бу “режа”, “айёрлик”, аниқроғи муайян ҳолатларда қўлланиладиган тактикадир. Ҳарбий санъат ҳам тўғридан-тўғри бизнесга алоқадор ҳисобланади, чунки хўжалик юритувчи субъектлар худди бир-бири билан жанг қилаётган қўшин каби ҳаракат қиладилар. Яъни улар ўзаро қарама-қарши мақсадларни таъқиб қиладилар ва хоҳ ўзиники бўлсин, хоҳ душманники бўлсин, қон тўкиш эвазига ғалабага интиладилар. Узоқ давом этадиган уруш пайтида ҳеч ким ахлоқ меъёрларини инобатга олмайди, ҳамма нарса оддий ҳайвоний яшовчанликка ва қандай бўлмасин тирик қолишга бориб тақалади. Шубҳасиз, фирма ҳам қўшин, ҳам ўз захираларини тежаб, уни кўпайтириб, бошқалар билан ўзаро манфаатли иттифоқ тузиб, кучсизларни ўзига бўйсундириб, кучлилар билан урушишдан қочган ҳолда тирик қолиши мумкин. Уруш пайти душман жуда юксак маънавиятли шахсларни домига илдириш учун ғаразли мақсадларда унинг маънавий-ахлоқий талабларни ўзига қарши ишлатиши муқаррар. Хитой ҳарбий стратегияси раҳм-шафқат, кечирим ва ачиниш деган тушунчаларни билмайди. Аммо агар суҳбатдошида ёки душманида шундай ҳислар бўлса, осонликча бундай ҳиссиётлардан рақибини мағлуб қилиш учун фойдаланишга рухсат беради.
Хитойликлар учун самимийликнинг ягона ўлчови самарадорликдир. Сени ўзингдан ташқари ҳамма душман, фақат баъзилари сенга аниқ ёмонликни раво кўради, қолганлар эса вақти келгунга қадар ёмонликларини ўзларида яширин сақлайдилар. Буни қуйида келтириладиган стратагемаларда кўришимиз мумкин.
ДЕНГИЗНИ СУЗИБ ЎТИШИ УЧУН ИМПЕРАТОРНИ АЛДАШ
Қадимги Хитой императорларидан бири денгиз ортидаги мамлакатга ҳарбий юришга бошчилик қилиш учун кемага чиқишга ҳеч юраги бетламасди. Амалдорлар ҳукмдорни қанчалик кўндиришга уринишмасин, ҳеч нарса ёрдам бермасди. Шунда улар айёрликка ўтишди: ҳордиқ чиқариш масканига ўхшаган кема ясашди, ҳамма жойга чироқлар илишди ва гўзал қизларни таклиф қилишди. Тунда императорни шу кемага олиб келишди, кейин Буддадан мадад сўраб сиғиниб, уни оҳиста сувга туширишди. Эрталаб тонгда маст давлат ҳукмдори шамоллаш учун ташқарига чиқади ва ўзини ҳайрат билан денгизда кўради.
Хитойликлар доим ушбу тактикадан душман ҳушёрлигини ғафлатда қолдириш учун жангда ҳал этувчи зарбадан олдин фойдаланадилар. Улар учрашувда битим тузиш пайти кўнгандай бўлиб бошини тинмай чайқаб туриши ва ҳар бир сўзни бир неча кун тасдиқлаши мумкин. Аммо, қачон қоғозда ёки шартномада келишилган нарсани осонгина мустаҳкамламоқчи бўлсангиз, сизнинг умидингиз пучга чиқади. Хитойликлар умуман бошқа шартларни қўяди ёки тасдиқлаб турган мавзудан гапни олиб қочади ва яширинишни бошлайди. Бунда хитойликлар “тилла қўнғиз зирҳини ташлади” стратагемасини қўллайди. Яъни, агар ғанимга билдирмай яширинишни истасанг, унинг оёғи остига диққатини чалғитадиган, самара берадиган бирор нарсани ташлаш керак. Тайинки, у қаерга кетганлигизни билмасин. Бу стратагемалар бизнесда бир-бирини тўлдиради.
ЧЖАОНИ ҚУТҚАРИШ УЧУН ВЭЙНИ ҚАМАЛ ҚИЛИШ
Душман қўшини Чжаога ҳужум қилиб, шаҳарни қамал қилди. Шу пайтнинг ўзида асосий кучлар қамални бошлаган душман пойтахти Вэйга ташланадилар. Душман қўққисдан ўзига келган кулфатни эшитиб, қамални тўхтатади ва бошини эгган ҳолда пойтахтини қутқаришга чопади.
Муаммони бир жойда ечимини топиш учун душманни ўз муаммолари борлиги ҳақида ўйлашга мажбур этиш лозим. Шунда душман ўз кучларининг жойини қайтадан ўзгартиришга ва зарур жойда босимни бўшаштиришга мажбур бўлади.
Хитойликлар айнан заиф жойни аниқлаш мақсадида бизнесингиз, шерикларингиз, шахсий қизиқишларингиз ва бошқа нарсалар ҳақида тўлиқ ахборотни олдиндан йиғишга ҳаракат қиладилар. Охир-оқибатда уларнинг вазифаси сиз нимани қадрлашингиз ва нимани ҳар қандай ҳолатда жону жаҳд билан ҳимоя қилишингизни аниқлашга бориб тақалади. Қачонки бундай нарса топилмаса ёки хитойликлар учун булар ёпиқ бўлса, “Вэйнинг пойтахти” сифатида бирон бир умумий жой қўлланиши мумкин. Масалан, ўша давлатдаги коррупция, ноқонуний пул айланмаси ва ҳоказо “сизларда негрларни урадиларми?” қабилидаги ноқонуний ишлардан фойдаланади.
Кўп ҳолларда хитойликларнинг бундай тактикадан фойдаланиши уларнинг иши юришмаётганидан ва қарши ҳужум қилишга сабаби қолмаганидан далолат беради. Яъни, ушбу принцип тадбиркорлар томонидан бизнес фаолиятида охирги дақиқаларда қўлланилиши мумкин.
Do'stlaringiz bilan baham: |
