31. Geografik koordinata sistemasini tushuntiring?

Chiziqli shartli belgilar uzunligi karta yoki planning masshtabida ifodalanadigan, eni esa o‘zgarib tasvirlanadigan chiziqli obyekt (yo‘ l tarmoqlari, kanallar, ariqlar, kichik daryolar, kollektor zovurlar va boshq.)larni tasvirlash uchun qo'llaniladi. joydagi ushbu obyektlaming fazoli holati karta yoki plandagi
shartli belgining geometrik bo‘ylama o‘qiga to‘g‘ri keladi.
Tushuntirish shartli belgilari konturli, chiziqli va Masshtabsiz shartli belgilar bilan tasvirlangan obyektlar haqida Qo`shimcha ma’ lumot berish uchun qo‘llanadi. 0 ‘rmon konturlari Ichida beriladigan — o‘rmomiing turini ko‘rsatuvchi shartli belgi, Daryo oqimini ko‘rsatuvchi, strelka - tushuntiruvchi shartli
Belgiga misol bo‘ la oladi. Shuningdek topografik karta va Planlardagi harf, qisqartirma va to‘la yozuvlar ham Tushuntirish shartli belgilaridir.
49. Yopiq va ochiq teodolit yo‘li burchak bog‘lanmaslik xatoligini hisoblash?
J: Teodolit yo‘llaridagi burchak bog`lanmaslik xato qiymatini
cheki quyidagi formula bilan hisoblanadi:
f(chek)=_+2m*ildizda(n) bunda m- gorizontal burchak o‘lchash aniqligi.
Agar o‘lchangan burchaklaming bog‘lanmaslik xato qiymati
chekli qiymatidan katta bo`lsa, hisoblash natijalari qayta
tekshiriladi va kerak bo`lsa burchaklar qayta o`lchanib xatolik
topiladi va tuzatiladi.
50. Direksion burchaklarni hisoblash formulasini yozib bering
J:


51. Teodolit yo‘li nuqtalari koordinatalar orttirmalarini va koordinatalarini hisoblash formulasini yozib bering?
J:


52. Nivelirni tekshirishning asosiy shartlari?
J: Nivelirlar quyidagi geometrik shartlarni qanoatlantirishlari
kerak:
1 .Doiraviy adilak o`qi asbob aylanish o‘qiga parallel bo‘lishi kerak. Bu shartni tekshirish uchun ko‘tarish vintlari yordamida doiraviy adilak pufakchasi o ‘rtaga keltiriladi, so‘ngra nivelir ustki qismi 180° ga buriladi, bunda doiraviy adilak pufakchasi ampula o`rtasidagi nol punktida qolsa shart bajarilgan hisoblanadi. Aks holda doiraviy adilakning tuzatish vintlari yordamida pufakcha yarim og`ishga o‘rtaga keltiriladi,so`ngra ko'tarish vintlari yordamida pufakcha ampula o‘rtasiga keltiriladi. Bu ish tekshirish sharti bajarilgunga qadar davom ettiriladi. 2. Nivelir aylanish o`qiga iplar to‘rining vertikal ipi parallel bo ‘lishi, gorizontal ipi esa perpendikulyar bo‘lishi kerak. Iplar to‘rining gorizontal va vertikal iplarini o ‘zaro perpendikulyarligi kafolatini asbob ishlab chiqaruvchi zavod beradi. Shu sababli nivelimi ushbu shartini tekshirishning turli usullari bor. Ulardan ikkitasini ko‘rib chiqamiz. 1-usul. Nivelirdan 20-25 metr uzoqlikdagi shamoldan pana joyda shovun osiladi Nivelir doiraviy adilak yordamida ish holatiga keltiriladi va vertikal ip shovun ipiga qaratiladi, agar u shovun ipi bilan ustma-ust tushsa yoki 0,5 mmdan ko‘pga og‘masa shart bajarilgan hisoblanadi 2-usul. Nivelirdan 5-8 metr masofada reyka o‘rnatiladi va unga ko‘rish trubasi qaratiladi. Dastlab nivelirning yo‘naltiruvchi vinti yordamida reyka tasvirini ko‘rish maydonini chap tomoniga keltiriladi va o‘rta gorizontal ipdan sanoq olinadi Shundan so‘ng yo‘naltiruvchi vinti yordamida reyka tasvirini ko'rish maydonini o‘ng tomoniga keltiriladi va o‘rta gorizontal
ipdan yangi sanoq olinadi 0 ‘ng va chap holatdagi sanoqlar farqi 1 mm dan farq qilmasa shart bajarilgan hisoblanadi.. Agarda shart bajarilmasa nivelirini tuzatish kerak bo‘ladi.
elevatsion vintli H 3 yoki H10 nivelirlarni tuzatish uchun okulyar oldidagi g`ilof yechilishi kerak. Shundan so‘ng iplar to‘ri chizilgan pastinkani maxkamlovchi vintlar bo`shatiladi.