30-§. XVIII-XIX asrda qoraqalpoq adabiyoti ravnaqi reja

Qoraqalpoq adabiyotining ko’zga ko’ringan vakilla-ridan yana biri Kunxo’ja Ibrohim (1799-1880) edi. Shoirning ayniqsa ,,O’roqchilar”, ,,Cho’pon-lar”,,,El bilan” kabi she’rlari xalq orasida mashhur bo’lib, ular qoraqalpoq xalqining Xiva xonligi tobeligiga tushib qolgan davrdagi og’ir ahvoli, erksiz turmushi, hukmron taba-qalar kirdikorlari katta mahorat bilan fosh etilgan.

Ajiniyoz Qo’siboy o’g’li (taxallusi Zevar) ham (1824-1878) qoraqalpoq xalqining atoqli sho-irlaridan biridir. Mo’ynoqdagi eski maktabda o’qigan. Keyin Xivadagi Sherg’ozixon madra-sasida ilm olgan. Ajiniyozdan yuzdan ortiq she’r va dostonlar meros qolgan. She’rlarida Vatan, insonparvarlik go’yalari kuylangan. Sho-irning ,,Bo’zatov” dostonida esa qoraqalpoq xalqining boshqa yurtlarga ko’chib ketishga majbur etilganligi katta mahorat bilan tas-virlagan. 1999-yilda Ajiniyoz tavalludining 175 yilligi nishonlandi. Nukusda Ajiniyoz maydoni barpo etildi va unga haykal o’rnatildi.

Qoraqalpoq xalqi adabiyoti uning asoschisi Berdaq (1827-1900) (taxal-lusi; asl ismi Berdimurod qarg’aboy o’g’li) nomi bilan mashhurdir. Berdaq avval ovul maktabida, so’ngra madrasada tahsil ko’rgan. U Navoiy, Fuzu-liy, Mahtumquli, Kunxo’ja asarlarini chuqur mutolaa qilgan, ulardan o’rgan-gan. Berdaq tarixni, xalq og’zaki ijodini mukammal o’zlashtirib oladi.

Qoraqalpoq xalqi adabiyoti uning asoschisi Berdaq (1827-1900) (taxal-lusi; asl ismi Berdimurod qarg’aboy o’g’li) nomi bilan mashhurdir. Berdaq avval ovul maktabida, so’ngra madrasada tahsil ko’rgan. U Navoiy, Fuzu-liy, Mahtumquli, Kunxo’ja asarlarini chuqur mutolaa qilgan, ulardan o’rgan-gan. Berdaq tarixni, xalq og’zaki ijodini mukammal o’zlashtirib oladi.

,,Undiradi och xalqdan, Yetimlar yig’lar xo’rlikdan, Boy omon qoldi soliqdan, Tuhmat to’lov bo’ldi soliq.”

Uning ijodi 18-19 yoshlarda do’mbira chertib, she’r aytishdan boshlangan. 25 yoshida u is’te-dodli shoir sifatida xalq orasida tanildi. Uning ,,Bo’lgan emas”, ,,Umrim” va ,,Soliq” kabi she’r-larida mehnatkash xalqning og’ir hayoti o’z aksini topib, Xiva xonlari, amaldorlari zulmiga qarshi xalq noroziligi ifodalangan. Xususan, ,,Soliq” she’-rida bunday deb nola qilinadi: