3 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 
1. Инновационный менеджмент. Учебник. Под. Ред, проф. В.Я. Горфинкеля. – М.: 
“Вузовский учебник ”, 2009 г.
2. Маховикова Г. Инновационный менеджмент. Учебное пособие. – М.: “Эксмо ”, 2010 г 
3. Махкамова М.А. Инновацион менежмент. Ўқув қўлланма. – Т: Фан ва технология, 2013. 
 
ТАЪЛИМ ТИЗИМИДАГИ ҚЎЛЛАНИЛАДИГАН МОДЕЛЛЛАР 
Тиллаев Миржалол Абдубанонович, 
Жиззах политехника институти
 
Олий таълимнинг француз модели Франциядан ташқари Белгия, Швецария, Норвегия ва 
бошқа мамлакатларда жорий қилинган. Бу тизим талабаларнинг синчиклаб танлаш асосида қабул 
қилишни кўзда тутади. Талабалар дастлабки 1-3 йилда умумий дастурлар орқали таълим олиш 
билан бир қаторда бўлажак тор ихтисосликларни танлашда фаол иштирок этадилар. 
Кўп босқичли француз олий таълим моделининг ўзига хос ҳусусиятлари қуйидагилардан 
иборат: 
1.
Француз университетларида таълимнинг дастлабки икки йилида қатор мутахассисликлар 
учун ягона ўқув дастурлари мавжуд.
2.
Университетнинг 2-курсини тугатиб, тегишли гувоҳнома олган талаба шу 
университетнинг 3-курсини ўзи танлаган мутахассислик бўйича ўқишни давом эттириши ёки 
бошқа университетга ўтиши ва ёки ўқишни элитар ўқув юртлари (Гранде Еcоле- катта мактаб, 
Еcоле Нормале- оддий мактаб)да давом эттириши мумкин.

---

183
3.
Университетнинг 3-курсини битирган талабалар “лисанс” дипломини оладилар. Бундай 
дипломни олган талабалар ўқишларини 4-курсда давом эттириш ёки ўқишни ташлаб ўз 
мутахассисликлари бўйича амалий иш билан шуғулланиш ҳуқуқларига эгадирлар. 4-курсни 
тамомлаган талабалар эса “метриз” дипломини оладилар.
4.
“Метриз” дипломи унинг эгасига тўлиқ олий маълумот олганлигидан далолат беради.
5.
Францияда магистрлик дипломининг ягона нусхаси йўқ. 
Шунингдек, француз олий таълим тизимидаги иккинчи цикл таълимнинг махсус атамаси, 
номи ҳам йўқ. иккинчи цикл дейилганда одатда 4 йиллик биринчи цикл олий таълимидан сўнг 
келадиган навбатдаги босқич тушунилади холос. Французча олий таълим моделинингиккинчи 
цикли 1-2 йиллик таълимни ўз ичига олиб, уни битирувчилар танлаган мутахассислиларибўйича 
чуқур билимларни ўрганганликлари ҳақида махсус иҳтисос дипломини оладилар.
6.
Мутахассисликни билдирувчи диплом (масалан, 2 йиллик ўқишдан кейин бериладиган 
теҳнология соҳасидаги университет дипломи) олий таълим тизимидаги 3 циклли таълим 
тизиминингбирини битирганликдан далолат беради. Масалан, ихтисослаштирилган олий ўқув 
юртининг 5 йиллик курсини битирган талаба муҳандислик дипломини олса университетнинг 
дастлабки 1 циклини тамомлаган талаба яна 3 йиллик курсни битиргандан сўнггина шундай 
диплом эгаси бўлиши мумкин.
7.
Ихтисослаштирилган олий ўқув юртларида маълум соҳа мутахассислик дипломини 
берувчи ёки докторантурага кириш ҳуқуқини берувчи 1 йиллик қайта тайёрлов курсларининг кенг 
тармоғи фаолият кўрсатади.
Германияда эса олий таълим кенг миқёсда бирон касбга йўналтирилгани билан (худди 
Россиядагидек) англо-америкача в афранцузча моделлардан фарқ қилади. Бу ерда, хатто, олий 
таълимнинг циклларга бўлиниши ҳам мавжуд эмас. Таълим жараёни 4 йилдан 6 йилгача муддатда 
амалга оширилиб, буларнинг ҳаммаси англо-америкача ва французча олий таълим тизими 
талабларига унчалик мос келмайди. Олмон олий ўқув юртларида амалга ошириладиган 5-6 йиллик 
олий таълим халқаро стандарт нормаларига кўра англо-америкача ва французча олий таълим 
тизимининг биринчи циклига (бакалавр даражасига) мос келади холос. Шу сабабли кейинги 
йилларда герман олий ўқув юртларининг дипломлари аҳамиятини кўтариш мақсадида олий 
таълимнинг дастлабки босқичини қисқартириш яъни 4 йиллик қилиб белгилаш ҳақида таклифлар 
киритиляпти.