3-Topshiriq Guruh

O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnologiyalari va Кommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi
Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti


3-Topshiriq
Guruh 652-18


Bajardi:Xolturayev Elbek


Toshkent-2022



Tempus bu G’arbiy Bolqon mintaqasi, Sharqiy Evropa va Markaziy Osiyo, Shimoliy Afrika va Yaqin Sharqdagi hamkor-davlatlarda oliy ta’limni zamonaviylashtirishga ko’maklashuvchi Evropa Ittifoqi dasturidir. Ittifoqi va uning atrofidagi hamkor- davlatlar o’rtasida oliy ta’lim sohasida hamkorlik o'rnatishga katta hissa qo’shadi. Tempus IV dasturining 6 ta tanlovlar doirasida respublika oliy ta’lim muassasalari ishtirokida 30 loyiha moliyalashtirildi va bunga 16.6 mil.evro ajratildi.



O’zbekiston 1994 yildan buyon Tempus dasturida faol ishtirok etib kelmoqda. Ushbu muddat davomida Tempus loyihalari bir qator fanlar bo’yicha o’quv dasturlarning islohotlashtirishga qaratilgan hamda ular milliy mehnat bozorining talablariga javob berishiga o’z hissasini qo’shdi. O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta Maxsus Ta’lim Vazirligi hamkor sifatida Tempus dasturining 12 loyihalarida ishtirok etib kelmoqda.

Tempus loyihalarida faol qatnashayotgan oliy ta’lim muassasalari qatorida oliy ta’lim tizimiga tegishli barcha muassasa, tashkilot va korxonalar ham ishtirok etish imkoniyatiga egadirlar. Qo’shma loyihalar bir yoki bir nechta hamkor-davlatlar ishtirok etish imkoniyatini o’zida mujassam etadi. Tempus loyihalari doirasida konsortsiumlar tarkibi asosan universitetlar yoki universitetlar assotsiatsiyalari tomonidan tashkil topadi va qo’llab quvvatlanadi.





Tempus dasturlari, ERASMUS loyihalari







1994 yildan boshlab Tempus dasturi doirasida 87 loyiha amalga oshirilayotgan bo’lsa, unda respublikaning 55 ta oliy ta’lim muassasalari, shu qatorda, 30 ta viloyat OTMlari ishtirokida 34 million evroga yaqin mablag’ ajratilgan. Tempus dasturining samarasi va erishilgan natijalaridan kelib chiqib, 2014 yildan boshlab 6 yilga mo’ljallangan Yevropa Ittifoqining ta’lim sohasi bo’yicha tashqi hamkorlik yangi dasturini ishlab chiqish muhokamalarida tan olindi.

Taʼlim — bilim berish, malaka va koʻnikmalar hosil qilish jarayoni, kishini hayotga va mehnatga tayyorlashning asosiy vositasi. Taʼlim jarayonida maʼlumot olinadi va tarbiya amalga oshiriladi. Taʼlim tor maʼnoda oʻqitish tushunchasini anglatadi. Lekin u faqat turli tipdagi oʻquv yurtlarida oʻqitish jarayonini emas, oila, ishlab chiqarish. va boshqa sohalarda maʼlumot berish jarayonini ham bildiradi.

Taʼlimning mazmuni va mohiyati jamiyatning moddiy va madaniy taraqqiyoti darajasi bilan belgilanadi. Ijtimoiy munosabatlar, umumiy maʼlumotga boʻlgan ehtiyoj, kishilarning kasbiy tayyorgarligiga, taʼlim haqidagi pedagogik gʻoyalarga qarab kishilik jamiyati taraqqiyotining turli bosqichlarida Taʼlimning mohiyati, metodi, tashkiliy shakllari oʻzgarib borgan 
Taʼlim mohiyat-eʼtibori bilan dars berish jarayonini, yaʼni pedagog (oʻqituvchi) faoliyatini, umuman oʻquvchining bilish, oʻrganish faoliyatiga rahbarlik qilishni hamda uqish jarayonini, yaʼni oʻquvchi faoliyatini bildiradi. Taʼlim jarayoni taʼlim beruvchi — oʻqituvchi va taʼlim olayotgan oʻquvchilar faoliyatining yigʻindisidan iborat. Taʼlim va tarbiya jarayonida shaxsning sifatlari, dunyoqarashi, qobiliyati oʻsadi. Taʼlim avlodlar oʻrtasidagi maʼnaviy vorislikni taʼminlaydi: kishilarning ijtimoiytarixiy tajribalari yosh avlodga Taʼlim orqali oʻtadi. Taʼlimning maqsadi obʼyektiv hayot talablariga muvofiq holda oʻzgarib borgani kabi, taʼlimning xarakteri, yoʻnalishi ham uning maqsadiga muvofiq oʻzgarib boradi. Taʼlim dialektik tarzda taraqqiy etib boradigan ichki ziddiyatlar jarayonidir. Taʼlim bilish qobiliyatlari, qistuygʻular, idrok, shaxsni tarkib toptiruvchi kuchli omildir.
Taʼlim jamiyat qurilishining muhim muammolarini hal qilish — jamiyatning moddiy-texnika bazasini yaratish, ijtimoiy munosabatlarni tarkib toptirish, yangi kishini tarbiyalashga yordam beradi.
Taʼlimda qoʻyilgan maqsadga erishish uchun turli metod, vosita, tashkiliy tizim va shakllar (maʼruza, suqbat, tajribalar oʻtkazish, koʻrgazmali qurollarni qoʻllash, kuzatish, mashq va shu kabi)dan foydalaniladi. Oʻquv jarayonida texnik vositalar (kino, televideniye, radio, kompyuter, EHM va boshqalar)ni keng qoʻllash taʼlim metodini ishlab chiqishga katta taʼsir koʻrsatadi. Bugungi zamonaviy jamiyatda inson faoliyatining eng keng sohalaridan biri - bu ta'lim hisoblanadi. Oxirgi yillarda ta'limning ijtimoiy roli ortib, dunyoning aksariyat davlatlarida ta'limning barcha turlariga bo‘lgan munosabat o‘zgardi. Ta'lim ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyotning bosh, yetakchi omili sifatida qaralmoqda. Bunday e'tiborning sababi zamonaviy jamiyatning eng muhim qadriyati va asosiy kapitali - bu yangi bilimlarni izlash, egallash va nostandart qarorlar qabul qilishga qodir bo‘lgan inson hisoblanadi. Shunday ekan, hozirgi davrda ta'lim shaxs va jamiyatni rivojlantirishda hal qiluvchi o‘ynaydi.

Jahon iqtisodiyotida globallashuv va keskin raqobatchilik kuchayib borayotgan sharoitda insonning oldingi davrdagi butun hayot uchun ta'lim olish emas, balki butun hayoti davomida uzluksiz ta'lim olish zaruratini keltirib chiqarmoqda. O‘tgan yillarda ta'lim tizimini isloh qilish jarayonida respublikamizda mustahkam huquqiy, tashkiliy, moddiy-texnik baza yaratildi, bu intellektual salohiyati yuqori va barkamol yosh avlodni o‘qitish va tarbiyalashning mazmunini yangilashga ko‘maklashdi. Mustaqillik yillarida respublikamizda ta'lim-tarbiya tizimi va barkamol avlodni tarbiyalash davlat siyosatining asosiy ustuvor yo‘nalishlari darajasiga ko‘tarildi. Biroq, o‘tkazilgan tahlillar maktabgacha ta'lim sohasida olib borilayotgan ishlarning samarasi va natijasi yetarli darajada emasligini ko‘rsatmoqda. Respublikamiz ta'lim tizimi amaliyotidagi mavjud muammolar hisobga olingan holda hamda ilg‘or xorijiy mamlakatlar tajribasi asosida umumiy o‘rta ta'limi tizimini tubdan takomillashtirish, malakali kadrlar tayyorlash uchun shart-sharoitlarni yaratish, shuningdek, 2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha harakatlar strategiyasini belgilangan rejalar amalga oshirish maqsadida.

Ta'lim sifatini ijtimoiy-iqtisodiy sohalarda olib borilayotgan islohotlar talablariga muvofiq yuksak darajaga ko‘tarish, shuningdek uzluksiz ta'lim tizimida ta'lim sifatini nazorat qilishni yanada takomillashtirish, kadrlar tayyorlash sifati va o‘quv jarayoni samaradorligining xolisona baholanishini nazorat qilish sohasida davlat siyosatini amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Ta'lim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi tashkil etildi.
Ta’lim sifati bugungi kun talablarini aks ettiradi, lekin kelajakka qaratilgan bo‘lishi mumkin. Ta'limning zamonaviy xususiyatlari va ehtiyojlari ham, ta'lim kelajagi ham eng aniq namoyon bo'ladigan ta'limni rivojlantirish tendentsiyalarini hisobga olgan holda sifatni ta'minlash kerak.
Ta’lim sifatini shakllantirishga ta’sir etuvchi omillarning tarkibi va tizimi. Ta'lim sifatining asosiy parametrlari sifatning shakllanishiga ta'sir etuvchi omillarning yig'indisini, shuningdek, ushbu omillar ta'sirining o'lchovi va xususiyatlarini, ularning bir-biri bilan o'zaro ta'sirini aks ettiradi.
Ta’lim sifatining asosiy omillari ta’lim maqsadi va salohiyatidir. Birinchisi, nafaqat bugungi ta'lim ehtiyojlarini, balki ertangi kunni ham qondiradigan qanday ta'limni ideal deb hisoblash mumkinligi haqidagi jamoatchilik fikrini aks ettiradi. . Maqsad rivojlanish tendentsiyasini aks ettiradi ta'lim ehtiyojlari va butun ta'lim tizimiga kirib boradi, nafaqat davlat siyosatida, balki ta'lim jarayonining har bir ishtirokchisining xatti-harakatlarida ham namoyon bo'ladi.
Ta'lim tizimi jamiyat taraqqiyotining holati, tendentsiyalari va istiqbollarini o'zida mujassam etadi. ijtimoiy funktsiya ta’lim, bir tomondan, avlodni mustaqil hayotga tayyorlash sifatida tavsiflansa, ikkinchi tomondan, kelajak jamiyatning poydevorini qo‘yadi, kelajakdagi shaxs qiyofasini shakllantiradi.
Binobarin, jamiyat va davlat taraqqiyotidagi har bir ijtimoiy-iqtisodiy formatsiya va madaniy-tarixiy bosqich o‘ziga xos ta’lim tizimi, xalq, millat uchun esa – ta’lim tizimi bilan tavsiflanadi.
Ta’lim tizimi mamlakatning intellektual, ma’naviy-axloqiy salohiyatini to‘playdi va rivojlantiradi.
Ta'lim inson faoliyatining madaniy shakllangan namunalarini tarjima qilish jarayoni sifatida. Ta'limning ma'nosi nafaqat ijtimoiy tajribani vaqt ichida uzatishda, balki madaniyat makonida ijtimoiy hayotning o'rnatilgan shakllarini takror ishlab chiqarishda hamdir.
Ta'lim mintaqaviy tizimlar va milliy an'analarni rivojlantirish funktsiyasi sifatida. Ayrim hududlar aholisining o'ziga xosligi pedagogik vazifalarning mohiyatini belgilaydi.
Ta'lim asosiy madaniy qadriyatlar va jamiyat taraqqiyoti maqsadlarini etkazish va amalga oshirish uchun ijtimoiy institutdir.
Ta'lim tizimlari yosh avlodni jamiyatda mustaqil hayotga maqsadli tayyorlaydigan ijtimoiy institutlardir.

Ta'lim sohasida amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy qismini, albatta, oliy ta'lim tizimidagi islohotlar tashkil etadi. Xususan, O'zbekiston Respublikasida oliy ta'limni tizimli isloh qilishning ustuvor yo'nalishlarini belgilash, mustaqil fikrlaydigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash jarayonini sifat jihatidan yangi bosqichga ko'tarish, oliy ta'limni modernizatsiya qilish, ilg'or ta'lim texnologiyalariga asoslangan holda ijtimoiy soha va iqtisodiyot tarmoqlarini rivojlantirish maqsadida davlatimiz rahbarining 2019 yil 8 oktyabrdagi farmoni bilan tasdiqlangan O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish Kontseptsiyasi sohadagi yangi islohotlar uchun debocha vazifasini bajarib bermoqda.

Bundan tashqari, zamonaviy sharoitda ta'lim sohasida band bo'lgan va ta'lim xizmatlari bozorida yetakchi o'rinlarga ega bo'lgan pedagoglarga nafaqat to'plangan tajribadan foydalanish, balki zamonaviy pedagogikaning yutuqlarini ish jarayoniga ham tatbiq etish zarur. Sun'iy yo'ldosh tizimlari va yangi pedagogik texnologiyalar sohasidagi kashfiyotlardan foydalanish O’zbekiston ta'lim tizimiga jahon darajasiga erishishga imkon beradi. Ammo muvaffaqiyat nafaqat faqat ustozlarga bog'liq, balki uning ajralmas qismi ham jamoa ichidagi muhitdir. Shuningdek, barcha o'qituvchilar va ota - onalar tomonidan jarayonlarning ahamiyatini tushunish va tushunish har qanday biznesda muvaffaqiyatning asosiy nuqtalari hisoblanadi.

Xulosa qilib aytganda har bir zamonaviy o'qituvchi uchun zarur bo'lgan zamonaviy kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish bo'yicha qo'shimcha bilim va ko'nikmalar ham o'zlashtirildi. Ta'lim tizimining o'zi tushunilgan. Menimcha, nafaqat bilim, balki zamonaviy samarali ta'lim jarayonini tushunish oddiy o'qituvchini nafaqat kelajakda muammoni emas, balki uni hal qilish yo'llarini ham ko'rishga qodir bo'lgan professionallardan ajratib turadi. Faqat birgalikdagi sa'y – harakatlar, ota – ona o'qituvchisi yoki bola-o'quvchining boshqa qonuniy vakillari ta'lim tizimini modernizatsiya qilishlari mumkin.