3 seminar topshirg'i

11 savolga javob

Rahbarlar shunday  ta’sir  etishlari  kerakki,  bu  faqat  bir  g‘oyani  qabul  qilishga  emas,  balki harakatga  natijaviy mehnatga olib kelsin. O‘zining ta’sirini va liderligini samarali qilish uchun har bir rahbar hukmdorligini rivojlantirishi va qo‘llashi kerak.  Keng  jamiyatda  hokimlik  tushunchasi  salbiy  qarashlarni  keltiradi,  chunki Lord  Ekton  shunday  degan:  «Hokimiyat  axloqsizlik  tendensiyasiga  ega,  mutlok hokimiyat esa mutlok axloqsizlantiradi». 
 Ko‘pgina  odamlar  hokimlikni  zuravonlik,  kuch  va  agressiya  bilan 
bog‘laydilar.  Bunday  qarashlarni  tushunish  mumkin,  chunki  hokimlikning  tubida aynan ko‘pol kuch turadi, xatto zuravonlik faqat sportda va televideniyada bo‘ladi 
deb hisoblovchi yuqori rivojlangan jamiyatda ham kuch aslo hokimiyatning zaruriy 
qismi emas. 
Endi  hokimlikning  boshqaruvda  kerakligi  haqida  gapirib  o‘tamiz. 
Rahbarlardan  faqatgina  rasmiy  vakolatlar  emas,  balki  hokimlik  ham  talab  eti-ladi. Buni  P.Djon  Kotter  ham  ta’kidlab,  rahbarga  hokimlik  kerak  deydi,  «chunki rahbarlar  ba’zi  ularga  buysunmaydigan  odamlarga  bog‘langan  va  ikkinchidan hozirgi  zamonda,  hech  kim  unga  faqat  boshliq  bo‘lgani  uchun  butunlay 
buysunmaydi». 
Hamma  tashkilotlarda  samarali  ishlash  uchun  tegishli  hokimiyatni  qo‘llash 
shart. 
Tashkilotning  har  xil  bo‘linmalarida rahbar bevosita boshliqlar, ishchilar  va 
hamkasblarga  bog‘liq  bo‘ladi.  Haqikatda  bu  guruxlar  rahbar  atrof-muhitining  bir qismidir.  Bu  odamlarsiz  rahbar  samarali  ishlay  olmaydi.  Juda   ko‘p  rahbarlar shuningdek o‘z tashkilotidan tashqaridagi odamlar va 
korxonalargabuyurtmachilar,  raqobatchilar,  ta’minotchilar  va  ular  faoliyatini  tar-tibga  soluvchi boshqarmalar  va  kasaba  uyushmalarga  bog‘liq  bo‘ladi.  Eng  yax-shi  variantda  bu odamlar  va  kuchlar  rahbarlar  bilan  hamkorlik  qiladilar  va   ma’lum  maqsadga erishishga  ko‘maklashadilar.  Rahbar  ma’lum  vakolatlarga   ega  bo‘lsada,  ishchilar kuchlarini yo‘naltirishning har doim ham imkoniyati bo‘l-maydi. 
Chester  Bernard  ta’kidlashicha  ishchilar  biror  bir  ishni  qilishni  rad  etishlari 
mumkin.  Hozirgi  zamon  ishchilari  o‘tmishdoshlariga  nisbatan  o‘qimishliroq  va 
an’anaviy hokimlikka kamroq bo‘ysunadilar. Ana shunday muammo bo‘lmaganda 
ham, rahbar unga rasman buysunmaydigan kishilarga bog‘liq bo‘ladi. 
  Rahbariyat  chekadigan  qiyinchiliklarning  eng  asosiy  sababi  shundaki,  ular 
bevosita  boshqarib  bo‘lmaydigan  omillar  va  odamlar  bilan  bog‘langan.  Agar 
rahbar  boshqarib  bo‘lmaydigan  kuchlarga  ta’sir  ko‘rsata  olmasa,  demak  u  o‘z 
ishini  bajara  olmaydi,  bu  esa  nafaqat  individual  mehnat  samaradorligiga,  balki 
butun  tashkilotning  faoliyatiga  zarar  ko‘rsatadi,  boshqa  so‘z  bilan  aytganda 
samaradorlik pasayib ketadi. 
  Agar  rahbar  yetarli  hokimiyatga  ega  bo‘lmasa,  u  boshqa  odamlar  orqali 
ma’lum  bir  maqsadga  erishishi  uchun  kerakli  resurslarga  ega  bula  olmaydi.   Unda ko‘pincha  noto‘g‘ri  ishlatiladigan  hokimlik  ham  tashkilotning  muvaffaqi-yatli ishlashi uchun keraklidir. Robert Birsted aytganidek, hokimiyat har bir tashki-lotda bo‘ladi  va  uning  tuzilishini  tashkil  etadi.  Hokimiyatsiz  tashkilot  ham   bo‘lmaydi, tartib ham bo‘lmaydi. 
Yuqorida aytib utilganlardan hokimlik ta’sir etish bilan o‘zviy bog‘langanini 
ko‘rishimiz  mumkin,  liderlikka  kelsak,  buni  hali  ko‘rib  chiqish  kerak.  Liderlikalohida shaxslar va  guruxlarga ta’sir etish, tashkilot  magqsadlariga erishish  uchun 
ularning harakatlarini yo‘naltira olish qobiliyatidir.Shunday qilib, biz liderlik, ta’sir 
va  hokimiyat  o‘zaro  bog‘langan  deb  ayta  olamiz.  Bundan  tashqari  ta’sir  etish  va hokimiyat liderlik va rahbarlikning asosini tashkil qiluvchi elementlardir.