3. Pulga bo‘lgan talab, pul taklifi va pul agregatlari Pul-kredit sektori tahlili uslubiyati

+ -

Md= f (Yn, i),

bunda:

Md — pullarga bo‘lgan nominal talab;

Yn — nominal daromad;

i — nominal foiz me’yori.

3.2. Pullar taklifi
M. Fridmen maktabining pullar taklifi xususidagi qarashlari tahlilidan iqtisodiyotning barqaror rivojlanishi pul massasining mo‘’tadil va muntazam o‘sishini talab qiladi, degan xulosa kelib chiqadi. Mazkur xulosa pul massasining o‘sish sur’ati doimiy bo‘lishi lozim va uning o‘zgarishi iqtisodiy kon’yunkturaning tebranishlariga umuman bog’liq emas, degan monetarizmning nazariy qoidasi shakllanishiga sabab bo‘ldi. Ushbu qoida M. Fridmenning «pullarga bo‘lgan talabning barqaror funktsiyasi» konsepsiyasiga asoslanadi. Ushbu konsepsiyaning mohiyati shundaki, pullarga bo‘lgan talab kassa qoldiqlari va nominal daromadning o‘sishiga mos ravishda kamaymaydi, aksincha o‘zgarmasdan qoladi. Chunki, pullar taklifidagi har bir o‘zgarish nafaqat investitsiyalar darajasiga, balki shaxsiy iste’molning hajmiga ham ta’sir qiladi. Shaxsiy iste’molning hajmi esa, o‘z navbatida, nominal daromadlarning dinamikasiga mutanosib ravishda o‘zgarib boradi. Natijada pullarga bo‘lgan talab har bir alohida olingan davr mobaynida barqaror miqdor sifatida saqlanib qoladi, pullar taklifi esa doimiy ravishda tebranib turadi.


Milton Fridman

3.3. Pul agregatlari
Pul agregatlari pul massasini tavsiflovchi ko‘rsatkichlar hisoblanadi.


Har qanday Markaziy bank pul agregatlarini shakllantirishda quyidagi pintsiplarga asoslanadi:
1. Pul agregatlari likvidlilik darajasi past bo‘lgan aktivlarga likvidlilik darajasi yuqori bo‘lgan aktivlarni ketma-ket qo‘shib borish yo‘li bilan shakllantiriladi.
2. Har bir pul agregati o‘zidan oldingi pul agregatini o‘z ichiga oladi.
Xalqaro amaliyotda keng qo‘llaniladigan pul agregatlariga kiradi:

• 
  muomaladagi naqd pullar;
  

• 
  talab qilib olinadigan depozitlar + chekli omonatlar + yo‘l cheklari;
  

• 
  + muddatli depozitlar + jamg’arma depozitlari;
  

• 
  + depozit sertifikatlari + jamg’arma sertifikatlari + davlatning qimmatli qog’ozlari
  

• 
  muomaladagi naqd pullar;
  

• 
  talab qilib olinadigan depozitlar + chekli omonatlar + yo‘l cheklari;
  

• 
  + muddatli depozitlar + jamg’arma depozitlari;
  

• 
  + depozit sertifikatlari + jamg’arma sertifikatlari + davlatning qimmatli qog’ozlari