3-ámeliy shınıǵıw Tema : Atmosfera hawasınıń pataslanıwı nátiyjesinde keltirilgen zıyanlardı esaplaw hám tazalaw is-ilajlarınıń ekonomikalıq nátiyjeliligin anıqlaw

Changning o‘rtacha yillik kontsentra-tsiyasi (mg/m^3)	Sog‘liqni saqlash (q.x.)ga yetkazilgan zara (Z s.s , Z q.x)	SO2 ning o‘rtacha yillik konsentratsiyasi (mg/m^3)
Sog‘liqni saqlash (q.x.)ga yetkazilgan zarar (Z s.s , Z q.x)
0,3	350	0,1	250
0,5	700	0,2	570
0,9	1000	0,3	760
1.2	1140	0,4	840
1,5	1210	0,5	920

Awıl xojalıǵına (1 ge esabına ) hám de sanaat islep shıǵarıw fondlariga (1 mln. sumlıq esabına ) olardıń jemiriliwden jetkizilgen salıstırma zálel tómendegishe esaplanadı (16 - keste). 16 - jadval

Changning o‘rtacha yillik konsentra-tsiyasi mg/m^3	Qishloq xo‘jaligiga (q.x.)ga yetkazilgan zarar (Z q.x)	Ishlab chiqarish fondlariga yetkazilgan zarar (Zi.f.)	SO2 ning o‘rtacha yillik konsentra-tsiyasi mg/m^3	Qishloq xo‘jaligi ga (k.x.)ga yetkazilgan zarar (Zq.x)	Ishlab chiqarish fondlariga yetkazilgan zarar (Zi.f.)
0,1	100	-	0,1	250	1,0
0,2	160	-	0.2	500	2,0
0,3	250	-	0,3	900	3,0
0,5	400	4,0	0,5	1050	5,0
1,2	-	16	1,0	1200	6,5
2,1	-	-	-	-	-

Ulıwma ekonomikalıq zálel tómendegi formula menen anıqlanadı
Bul jerde:
Z - ulıwma zálel
R - xalıq sanı
S penen- awıl xojalıq eginleri maydanı
F - tiykarǵı islep shıǵarıw fondlarining ma`nisi
Zs. s penen- den sawlıqtı saqlawǵa jetkizilgen zálel
Zk. x - kommunal xojalıǵına jetkizilgen zálel
Zi. f.- islep shıǵarıw fondlariga jetkizilgen zálel

Tapsırma

Tómendegi formula tiykarında ekonomikalıq nátiyjelililikti anıqlań :
Iyis penen= Z - Tx
Bul jerde:
Iyis penen- ekonomikalıq nátiyjelililik
Z - zálel
Tx - tazalaw ǵárejetleri
Xalıq sanı 5000 bolǵan jumısshılar posyolkasi hawasında shań hám SO2 dıń konsentraciyası 0, 3 hám 0, 2 mg/m3 ke teń bolǵanda záleldi esaplaw :
Z = 350-5000+350-5000+570-5000+2-500000000+570-5000 =
= 1750000+1750000+ 2850000+2850000+109 = 3500000+5700000+109 =
= 1009200000 swm /yil
Sanaat taslamalarini tazalawda tazalaw ǵárejetleri 98760000 swm/yil bolǵanda ekonomikalıq nátiyjelililik:
Iyis penen= 1009200000 - 998760000 = 1044000 swm/yil
Tapsırma variantları 17 - jadval

№	Changning konsentra-tsiyasi (mg/m^3)	SO2 ning konsentra- tsiyasi (mg/m^3)	R (ming kishi)	S (ga)	F (mln.so‘m)	Tozalash tannarxi (so‘m)
1	0,3	0,2	7	-	500	998760000
2	0,5	0,3	5	-	250	1205000000
3	1,2	0,5	3	-	300	3906636000
4	0,3	0,2	-	250	550	865300410
5	0,5	0,3	-	540	625	3005300000
6	1,2	0,5	-	320	450	6320035000
7	0,3	0,2	6	150	-	7320280
8	0,5	0,3	4	200	-	8114980
9	1,2	0,5	2	120	-	3904560
10	0,3	0,2	1,5	85	220	319216300
11	0,5	0,3	1,8	45	180	880420730
12	1,2	0,5	1,2	60	140	2648073200

8. 1 - tapsırma
Bólek alınǵan sanaat kárxanası taslamalarining zálelin esaplaw
Bólek alınǵan sanaat kárxanasınan shıǵıs shań, SO2 hám CO gazlarınıń záleli olardıń jabılasına taslanıwı boyınsha anıqlanadı. Bul záleldi esaplaw ushın taslamalarning kólemine kóre kárxananıń átirap aymaqları bir neshe zonalarǵa bólinedi (18 - keste).


Taslamalar kólemine kóre kárxana átirap aymaqlarınıń zonaları 18 - jadval

Tashlamalarning kunlik hajmi, (ming t.)					Zonalar		Zonaning radiusi (m)
Chang	SO2			CO
0-5		0-1	0-10		I		1000
6-20		2-5	11-30		II		1800
21-50		6-10	31-70		III		3000
51-125		11-30	71-150		IV		5000

Changgaz shıǵındılarınıń den-sawlıqtı saqlawǵa jetkazadigan yillik salıstırmalı zarari (1000 kishiga so‘m hisobiga)

19 – jadval

Tashlamalarning kunlik hajmi (ming t.)				Zonalar
Chang	SO2	CO	I		II	III	IV
0-5	-	-	415		-	-	-
6-20	-	-	405		243	-	-
21-50	-	-	390		235	152	-
51-125	-	-	373		224	145	93
-	0-1	-	330		-	-	-
-	2-5	-	328		197	-	-
-	6-10	-	326		196	127	-
-	11-30	-	324		195	126	81
-	-	0-10	180		-	-	-
-	-	11-30	175		105	-	-
-	-	31-70	172		104	67	-
-	-	71-150	166		100	65	41

Changgaztashlamalarining kommunal xo‘jaligiga, sanoatga va qishloq xo‘jaligiga yetkazadigan yillik solishtirma zarari (1 ming tonna hisobiga):
20 – jadval

Sohalar	Tashlamalar	Zonalar
		I	II	III	IV
Kommunal xo‘jalik (1000 kishi hisobiga)	chang	450	280	170	105
	SO2	270	150	70	50
Sanoat (1 mln. so‘m asosiy fond hisobiga)	chang	25	15	7	5
	SО2	18	11	5	3
	СО	9	6	3	1
Qishloq xo‘jaligi (1 ga hisobiga)	chang	0,9	0,5	0,25	0,2
	SO2	1,6	0,9	0,4	0,3

Pataslandırıwshı zatlardıń havoda tarqalıw dárejesine hamde pataslandırıwshı zatlardıń biyikligine qaray tómendegi koeffitsientlerden paydalanıp, zonalar boyınsha esap-kitaplarda tuzatishlar kiritamiz (21- jadval).

Dúzetiwler kiritiw ushun koeffitsiyentlar jadvali
21 – jadval

Tashlanish balandligi (m)	Zonalar bo‘yicha koeffitsiyentlar
	I	II	III	IV
0-15	10	1,5	0,4	0,15
16-40	4	1,3	0,9	0,5
41-80	1	1	1	1
81-150	0,6	0.7	0,8	0,9
151-220	0,2	0,3	0,5	0,7
221-300	0,05	0,15	0,3	0,6

22 – jadval

№