3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

 
15. Moliyaviy lizing -bu 
1. Bir yildan oshiq muddatga  ijaraga berilgan asosiy vositalar 
2. Bir yilgacha bo‘lgan ijara 
3. Bir yildan ko‘p muddatga  ijaraga berilgan asosiy vositalar 
4. Moliyaviy  quyilmalar   
 
 
 
4.2.  Nomoddiy aktivlarning hisobi 
 
 Nomoddiy  aktivlarning  mohiyati  .  Nomoddiy  aktivlarning  mohiyati,  ularni 
baholash  va  hisobga  olish  tartibi  BXMS  №  7  «Nomoddiy  aktivlar»  bilan 
reglamentlashtirilgan.  
Ushbu  standartga  muvofiq    nomoddiy  aktivlar  deganda,  moddiy  buyum  
mazmuniga  ega  bo‘lmagan  korxona  tomonidan  xo‘jalik  faoliyatida  boshqaruv  uchun 
qo‘llashda  nazorat  qilinadigan,  shuningdek  ko‘p  yillar  (bir  yildan  ortiq)  ishlatiladigan  
mulk ob’ektlari tushuniladi ( p. 7). 
Mulk ob’ektlarini nomoddiy aktiv sifatida tan olish uchun ular quyidagi mezonlarga 
javob berishlari lozim: 
•
 aktiv tushunchasi  talablarini qondirishi, ya’ni korxonaning iqtisodiy resursi bo‘la 
olishligi; 
•
 baxolash mumkinligi; 
•
 ahamiyatliligi; 
•
 to‘g‘riligi; 
•
 kelgusida iqtisodiy naf keltirishligi; 
•
 mustaqil  foydalanish  mumkinligi,  ya’ni  ishlatish,  sotish,  almashtirish,  bepul 
berish, hisobdan alohida chiqarish mumkinligi 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

 
82 
Nomoddiy aktivlarning harakterli xususiyati shundaki, ular asosan  mulk ob’ektiga 
nisbatan    egalik  huquqi    sifatida  namoyon  bo‘ladi.  Dunyo  mamlakatlarida  eng  keng 
tarqalgan va nomoddiy aktiv sifatida  e’tirof etiladigan huquqlarga  quyidagilar  kiradi: 
•
  Patent,  nou-xau  –bu  ishlab  chiqilgan  buyum,  texnologik  jarayon,  faoliyatga 
egalik  qilish  huquqi.  Bunday  huquqni  egalik  qiluvchi  sub’ektga  maxsus  patent  berish 
vakolatiga ega Vazirlik yoki idoralar beradi. 
•
  Mualliflik huquqi  – bu  yozilgan kitob,  yaratilgan  musiqa ,  tasviriy san’at   va 
boshqa  asarlar  uchun  uning  muallifiga  berilgan  huquq.  Ushbu  huquq    asarlar  egalariga 
ularni  chop  ettirish,  qayta  bosmaga  berish,  ko‘paytirish,  sotish,  yozdirish,  ijro  etish, 
taqsimlash va shu kabi boshqa harakatlarni qilishni o‘z ichiga oladi. 
•
 Litsenziya  –bu  u  yoki  bu  xo‘jalik  faoliyati,  xo‘jalik  operatsiyasi  bilan 
shug‘ullanish  uchun  davlatning  kompetent  organi  tomonidan  berilgan  ruxsatnoma. 
Litsenziya    maxsus  rasmiy  hujjat  bo‘lib,  u  korxonaga  unda  ko‘rsatilgan  faoliyat  turini 
belgilangan  muddat  ichida  amalga  oshirishga  ruxsat  beradi.  Litsenziya  olish  lozim 
bo‘lgan  faoliyat  yoki  operatsiyalarning  turlari,  litsenziya  berish  vakolati  yuklatilgan 
kompetent organlar davlat tomonidan  belgilanadi. Masalan, dori-darmon ishlab chikarish 
bo‘yicha  litsenziyani  Sog‘liqni  saqlash  Vazirligi,    turistik  xizmatlarni  kqrsatish  uchun 
litsenziyani «O‘zbekturizm» assotsiatsiyasi, auditorlik faoliyati bilan shug‘ullanish uchun 
litsenziyani  Moliya  Vazirligi  beradi.  Litsenziya  olish  uchun  korxona  tegishli  kompetent 
organga quyidagi hujjatlarni taqdim etadi: 
•
 Litsenziya berish to‘g‘risida ariza, unda faoliyat turi, muddati ko‘rsatiladi; 
•
 Korxonaning  natariusdan tasdiqlangan ta’sis hujjatlari (ta’sis shartnomasi, ustav, 
davlat ro‘yxatidan o‘tganlik to‘g‘risidagi qaror va boshqalar); 
•
 Davlat soliq idorasida hisobga olinganlik to‘g‘risidagi ma’lumotnoma nusxasi; 
•
 Boshqa talab qilingan hujjatlar 
Litsenziya  berilgan  muddatida  kuchga  ega  bo‘ladi.  Korxonaning  tugatilishi  bilan 
litsenziya o‘z kuchini yo‘qotadi.