3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

1. Iqtisodiy rivojlanishning umumjahon tomonlari 
va ishlab chiqarishning baynalminallashuvi 
Hozirgi davrda jahon iqtisodiy rivojlanishining eng muhim o‘ziga xos 
xususiyatlaridan biri – turli mamlakatlar va xo‘jalik mintaqalari o‘rtasidagi 
o‘zaro bog‘liqlikning o‘sib borishi hisoblanadi. 
Jahon xo‘jaligi uzoq davrlar mobaynida shakllanib va rivojlanib keldi. 
Ye.F.Borisov jahon xo‘jaligi shakllanishining to‘rtta bosqichini ajratib 
ko‘rsatadi: 
Birinchi bosqich
ishlab chiqarishning sanoatlashuvidan oldingi davrda 
vujudga kelib, dastlab o‘sha davrdagi kishilar jamoalari yoki qabilalari o‘rtasida 
paydo bo‘lgan savdo ayirboshlashuvi keyinchalik tovar ishlab chiqarishning 
rivojlanishi bilan turli mamlakatlar o‘rtasidagi doimiy tovar almashuvi – 
xalqaro savdo
ning paydo bo‘lishi va rivojlanishiga olib keldi. 
Ikkinchi bosqich
ishlab chiqarishning sanoatlashuv davriga to‘g‘ri kelib, 
yirik mashinalashgan ishlab chiqarishning vujudga kelishi va tadbirkorlarning 
ko‘proq foyda olishga intilishi tashqi savdoni deyarli barcha milliy 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

209 
xo‘jaliklarning tarkibiy qismiga aylantirib qo‘yishi natijasida XVIII-XIX 
asrlarda rivojlangan
 jahon bozori
paydo bo‘ldi.
Uchinchi bosqich 
XIX-XX asrlarga to‘g‘ri kelib, bu davrda 
jahon 
xo‘jaligi tizimi
shakllandi. 
To‘rtinchi bosqich 
XX asrning 60-yillaridan boshlab, ya’ni ko‘plab 
mustamlaka mamlakatlarning siyosiy qaramlikdan ozod bo‘lishi natijasida 
zamonaviy jahon iqtisodiyotida ijobiy o‘zgarishlarning yangi tendentsiyalarini 
paydo bo‘lishi bilan bog‘liq. Bu tendentsiyalar quyidagilardan iborat: 
-
iqtisodiy manfaatdorlik asosidagi xalqaro hamkorlik; 
-
ishlab chiqarishning baynalminallashuvi; 
-
jahon miqyosidagi bozor makonlarining kengayishi; 
-
jahon xo‘jaligi aloqalari majmuining rivojlanishi.
25
“Jahon xo‘jaligi”, “butunjahon xo‘jaligi”, “jahon iqtisodiyoti” tushunchalari 
bir xil ma’noni anglatib, ba’zi manbalarda ularning keng va tor ma’nolari 
farqlanadi.
26
Keng ma’nosiga ko‘ra, jahon xo‘jaligi – bu jahondagi barcha milliy 
iqtisodiyotlarning 
yig‘indisidir. 
Tor 
ma’nosiga 
ko‘ra 
– 
bu 
milliy 
iqtisodiyotlarning faqat tashqi dunyo bilan o‘zaro aloqada bo‘lgan qismlari 
majmuidir. Biroq, bu ikkala ma’no o‘rtasidagi tafovut borgan sari sezilmay 
qolmoqda, chunki barcha mamlakatlarda tashqi dunyo bilan bevosita yoki 
bilvosita aloqaga kirishmagan tarmoq yoki sohalar tobora kamayib bormoqda.
Demak,