3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

Barcha pul agregatlari yig‘indisi yalpi pul 
massasi yoki yalpi pul taklifini tashkil qiladi. 
Bizning respublikamizda umumiy pul miqdori quyidagi (tarkib)lar asosida 
hisoblanadi:
M0
– muomaladagi naqd (qog‘oz va metall) pullar. 
M1 
= M0 + aholining joriy hisob varaqalaridagi pul qoldiqlari, 
korxonalarning hisob varaqalaridagi pul mablag‘lari, banklardagi talab qilib 
olish mumkin bo‘lgan pul omonatlari.
M2 
= M1 + tijorat banklaridagi muddatli omonatlar va jamg‘arma hisob 
varaqalaridagi pullar, ixtisoslashtirilgan moliyaviy muassasalardagi depozitlar 
va boshqa aktivlar. Mazkur agregat tarkibiga kiruvchi pul mablag‘larini bevosita 
bir shaxsdan boshqa biriga o‘tkazish hamda ayirboshlash bitimlarida foydalanish 
mumkin emas. Ular asosan jamg‘arish vositasi vazifasini bajaradilar.
M3 
= M2 + bank sertifikatlari + aniq maqsadli zayom obligatsiyalari + 
davlat zayom obligatsiyalari + xazina majburiyatlari.
Bundan ko‘rinadiki, pul massasining har bir alohida agregati o‘zining 
likvidligi darajasiga ko‘ra farqlanadi. 
Likvidlik
– bu turli aktivlarning o‘z 
qiymatini yo‘qotmasdan (ya’ni eng kam xarajatlar asosida) tezlik bilan 
naqd pulga aylana olish qobiliyatidir.
Pullar (metall tanga va qog‘oz pullar) 
eng yuqori likvidlikka ega bo‘ladi. Mijoz o‘zi istagan vaqtida olishi mumkin 
bo‘lgan bank hisob varaqalaridagi pul omonatlari ham likvidli hisoblanadi. Pul 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

184 
massasi tarkibiga to‘lov vositasi vazifasini bajarish layoqati pastroq bo‘lgan 
aktivlar qo‘shilib borishi bilan, ularning likvidlik darajasi ham pasayib boradi.
Naqd pullar rivojlangan bozor iqtisodiyoti mamlakatlarida umumiy pul 
massasining 9-10 foizini, bozor iqtisodiyotiga o‘tayotgan mustaqil hamdo‘stlik 
davlatlarida 35–40 foizni tashkil qiladi.