3 McCarthy, O'Dell English vocabulary in use pdf

Faktoring
– bu boshqa iqtisodiy subyektlarning qarzdorlik buyicha 
majburiyatlarini sotib olish yoki qayta sotish munosabatlarini anglatadi.
Farfeyting
– bu uzoq muddatli faktoring munosabatlari bo‘lib, qarzdorlik 
bo‘yicha huquqlarni sotib olgan bank ularni odatda 1-5 yil vaqt o‘tgandan so‘ng 
undirishi mumkin bo‘ladi.
Trast
– bu mijozlarning kapitallarini boshqarish bo‘yicha operatsiyalarni 
bildiradi. 
Kredit berish bir qator 
tamoyillarga
asoslanadi. 
Bular quyidagilar: ssuda berishning maqsadli tavsifi, kreditning 
rasmiylashtirilgan muddatda qaytarilishi, ssudaning moddiy ta’minlanganligi va 
to‘lovliligi. 
Qarzga (ssudaga) berilgan pul hisobiga olinadigan daromad foiz yoki 
foizli daromad deyiladi. Shu daromad (foiz)ning qarzga berilgan pul 
summasiga nisbatining foizda ifodalanish foiz stavkasi yoki foiz normasini 
tashkil qiladi: 
100
⋅
=
′
ssuda
K
r
r
, 
bu yerda: 
r’ – foiz normasi; 
r – foiz summasi; 
K
ssud
– qarzga berilgan pul (kapital) summasi. 
 
3. Bank tizimi. Markaziy va tijorat banklar hamda
ularning vazifalari
Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul muomalasini ta’minlashda banklar muhim 
rol o‘ynaydi. 
Banklar
pul mablag‘larini to‘plash, joylashtirish va ularning 
harakatini tartibga solish bilan shug‘ullanuvchi iqtisodiy muassasadir.
Banklar faoliyatining asosiy tomonlaridan biri kredit munosabatlariga 
xizmat qilish bo‘lib, ular kredit muassasalarining asosini tashkil qiladi. 
Banklar tizimi odatda ikki bosqichli bo‘lib, o‘z ichiga 
markaziy (emission) 
bank
va 
tijorat (depozitli) banklarning
tarmoq otgan shaxobchalarini oladi.
Davlat banki
mamlakat pul-kredit tizimini markazlashgan tartibda 
boshqaradi va davlatning yagona kredit siyosatini amalga oshiradi. 
Davlat banki 
Markaziy bank
hisoblanadi. Buning mazmuni shundan 
iboratki, birinchidan, ko‘pchilik mamlakatlarda davlat banki yagona markaziy 
bankdan iborat bo‘lib, u o‘tkazadigan siyosat tartiblari yuqori davlat organlari 
tomonidan o‘rnatiladi. 
Ikkinchidan, Markaziy bank tijorat banklari va jamg‘arma muassasalaridan 
mablag‘larni qabul qilib, ularga kredit beradi. Xususan, shu sababga ko‘ra 
markaziy bank “banklar banki” deyiladi. 
PDF created with pdfFactory trial version 
www.pdffactory.com

---

188 
Uchinchidan, Markaziy bank faqat foyda olishga intilib faoliyat qilmaydi, 
davlatning butun iqtisodiyot holatini yaxshilash siyosatini amalga oshiradi va 
ijtimoiy siyosatini amalga oshirishga ko‘maklashadi. 
Markaziy bank ko‘plab xilma-xil 
vazifalarni
bajaradi. 
1) boshqa bank muassasalarining majburiy zahiralarini saqlash;
2) cheklarni qayd (inkassatsiya) qilish mexanizmini ta’minlash va 
banklararo hisob-kitoblarni amalga oshirish, ularga kreditlar berish; 
3) davlatning monetar siyosatini amalga oshirish;
4) barcha banklar faoliyatini uyg‘unlashtirish va ular ustidan nazoratni 
amalga oshirish; 
5) xalqaro valyuta bozorlarida milliy valyutalarni ayirboshlash; 
6) pul taklifi ustidan nazorat qilish, milliy valyutani muomalaga chiqarish. 
Banklar o‘z tasarrufidagi resurslardan foydalanish samaradorligi uchun 
moddiy jihatdan mas’ul hisoblanadi va shu sababli kredit-pul operatsiyalari 
ko‘proq ularning iqtisodiy foydaliligiga va samaradorligiga qarab beriladi.