|
3-mavzu. Zamonaviy avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari va ularni texnik sohalarda qo’llanilishi.
Reja:
Loyihalash jarayonlari va bosqichlari.
Avtomatlashtirilgan loyihalashda ishlatiladigan modelb va parametrlarini sinflash.
Avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari strukturasi va turlari. Sintez va analiz masalalari.
Kontseptual loyiha asosida analitik, parametrik va sonli modellar yaratish va taxlillash.
Tayanch so’zlar va iboralar: Unigraphics, texnologiya, loyihalash, avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari, ALT, dinamik model, CAD, CAM, CAE.
Zamonaviy avtomatlashtirilgan loyihalash tizimlari va ularni texnik sohalarda qo’llanilishi
O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligini qo’lga kiritgandan so’ng mamlakatimizda ko’p sohalarda islohatlar amalga oshirilmoqda. Ularning natijasida iqtisodiyotimizda sifat o’zgarishlari ro’y bermoqda. Mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish, iqtisodiyotni erkinlashtirish va islohotlarni chuqurlashtirish jarayonlari amalga oshirilmoqda.
Bunday ijobiy o'zgarishlar hayotimizning barcha sohalariga kirib bormoqda. Jumladan, yurtimizda avtomobilsozlik yonalishi ham rivojlanib bormoqda. Rivojlanishning asosiy omillaridan biri sifatida avtomatik loyihalash tizimi (ALT) dan y’ani CAD/CAE/CAM texnologiyalaridan keng foydalanilayotkanligini ko’rsatish mumkin. Xar qanday mahsulotni ishlab chiqarishda unga ishlab chiqarish vaqtining qisqa, tannarxining kam va sifatining yuqori bo’lishi kabi asosiy talablar qo’yiladi. Bu talablarni CAD/CAE/CAM texnologiyalarini keng miqiyosda qo’llamasdan turib amalga oshirishning iloji yo’q.
Mashinasozlik sohasida - avtomatik loyihalash tizimi (ALT) tushunchasi odatda, CAD/CAE/CAM tizimlariga nisbatan qo’llanilib, unda kompyuter yordamida loyihalash, ishlab - chiqarish va muxandislik ma’lumotlarini boshqarish masalalarini amalga oshiruvchi dasturlar to’plamiga nisbatan qo’llaniladi. Birinchi CAD - tizimlari 60-yillarda paydo bo’lgan. Aynan shu vaqtda General Motors kompaniyasida, mahsulotni ishlab chiqarishga tayyorlashning Interaktiv grafik tizimi yaratilgan edi.
Avtomobil transporti sohasida ishlaydigan muxandislar uchun nafaqat avtomobilning tuzilishi va ishlashini bilish zarur, balki uning loyihalanish jarayonini bilish, avtomobil konstruktsiyasini yaratish chogida qanday cheklanishlarga yo'l qo'yilganligi va qanday oraliq yechimlar topilganligini bilish ham muxim. Chunki avtomobilga xizmat korsatish va tamirlash ishlarini yaxshi tashkil etishda yuqoridagi bilimlar zarur boladi.
Avtomobilni loyihalashning asosiy maqsadi ilg'or va iqtisodiy asoslangan avtomobil turlarini yaratishdan iborat. Yangi avtomobillarni yaratishda ularning afzalliklari va mukammalliklarini baholash uchun ishlab chiqaruvchi va foydalanuvchi korxonalar uchun umumiy bo'lgan mezon va olchagichlardan foydalaniladi. Har qanday mahsulot uchun, shu jumladan avtomobil uchun ham asosiy mezon bolib uning sifati hisoblanadi. Avtomobilning sifatini baholashda uning tashqi ko'rinishi (dizayni), yonilg'i tejamkorligi, muddat buzilmasdan ishlashi, tortish dinamikasi, tormoz samaradorligi, ta mirlashga qulayligi va hokazolar hisobga olinadi.
Hozirgi kunda bir qator keng tarqalgan CAD/CAE/CAM tizimlari mavjud, xususan, CATIA, Solid Works, AutoCAD, NX Nastran, MSC ADAMS, Inventor and mechanical Desktop, Pro/Engineer, Parasolid, Solid Edge va boshqalar.
Yuqorida keltirib o’tilgan dasturlar orasida Solid Edge ST dasturlar to’plami bir qancha qulayliklarga ega hususan:
Loyihalash jarayonining turli bosqichlarida yagona elektron modeldan foydalanish mumkin;
Qattiq jismlarni modellashtirishda variastion texnologiyani qo’llash mumkin;
Turli platformadagi kompyuterlarda ishlash mumkin, xususan, Sun, IBM, DEC, SGI, Wintel va geterogen tarmoqlarida va h. k.
Loyihalash jarayonida chekli elementlar usulidan foydalanib hisoblash va taxlil etish imkoniyati mavjud. Boshqa turdagi ALTlar bilan modellarni almashinuv imkoniyati mavjud.
Xozirgi kunda Avtomobil sohasida sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarish zamon talabi va juda katta ahamiyatga egadir. Bunga erishish uchun loyihalash jarayonlarini avtomatlashtirish talab etiladi.
Xozirgi kunda barcha sohalarda bo’lgani kabi avtomobilsozlikda ham yuqori tehnalogiyalardan va dasturlarda foydalanish yo’lga qo’yilgan. Bunday dasturlarga SOLID EDE, AUTO CAD, NX kabi dasturlar kiradi. Bu dasturlar yordamidaavtomobilning detal va uzellari loyihalanadi.
Bundan maqsad loyihalanilayotgan detal va uzellarni dastur yordamida electron shaklini yaratish, sinash va muhandislik xulosalarini chiqarish imkoniyatlari mavjud. Olingan xulosalarga tayanib loyhalanilayotgan mahsulotni amalda ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish va samarali natijalarga erishishdir va dasturlaryordamida loyihalash iqtisodiy samaradorlikdir.
Xozirgi kunda bunday dasturlardan ko’plab sohalarda qo’llanilmoqda jumladan Avtomobilsozlikda, meditsina sohalari va h k.
Loyihalash jarayonlari va bosqichlari.Avtomatlashtirilgan loyihalashda ishlatiladigan model va parametrlarini sinflash.
Loyihalash — odam faoliyati yoki loyhani bunynyod qilish bo’yicha tashkilot, shunga o’xshashni bo’lishi, mumkin bo’lgan obekt holatlar jamlanmasi, ma’lum ob’ektni bunyod qilishni tavsiya qilish uni ekspluatsiyasi, hisobdan chiqishdir.
Loyihalash bir qancha bosqichlami texnik topshiriqdan tortib to namunaviyni sinashgacha jarayonni o’z ichiga oladi. Loyihalash ob’ekti material predmet hisoblanadi. «Loyihalash» tushinchasi loyihani amalga oshirish jarayoni uni ichiga kirmaydi .
“Loyihalash jarayonlarini avtomatlashtirish asoslari” fanining maqsadi shundan iboratki: loiyhalashdagi ilmiy faoliyatda muhandislik mehnati unimdorligini ko’tarish va iulov muddatini qisqartirish; ishlanmalarni sifatini oshirish; yangi zamonaviy takomillashgan buyumlarni yaratish bilan o’sib borayotgan bozor raqobatida yashovchanlikni ta’minlashdan iboratdir.
Bu bilan mahsulotni yashash davrini qisqartirish va yangi bozorgir buyumlarni qisqa davirda yaratishni taqazo etadi. Mahsulotning yashash davri :
yangi mahsulotga talabni poydo bo’lishi;
yangi g’oyani poydo bo’lishi;
loiyhalash ( ishlab chiqarish) ommaviy mahsulotchiqarish;
ekspluatatsiya qilish, foydalanish;
keraksiz holatga kelish.
: i Esluk cluzmasi konstruksiyasi .
Do'stlaringiz bilan baham: |
