3-Mavzu: Turar-joy binolari tipalogiyasi. Tarixiy qoidalarni o‘rganish. Zina katagini rejada va qirqimda hisoblash va chizish. Peja

3-Mavzu: Turar-joy binolari tipalogiyasi. Tarixiy qoidalarni o‘rganish. Zina katagini rejada va qirqimda hisoblash va chizish.
PEJA:

1. 
   Turar–joy binolari tipologiyasi.
   
2. 
   Tarxiy qoidalarni o‘rganish.
   
3. 
   Zina katagini tarxda va qirqimda hisoblash va chizish.
   

Tayanch iboralar: Zinalar, yordamchi zinalar, Zina marshi. Ikki marshli zina, Zinaxona, devorlarining koordinatsion o‘qlari, marshlar va maydonchalar,


Ko‘p qavatli turar-joy va jamoat binolari va barcha tipdagi sa-noat binolari uchun zinalar eng zarur konstruksiyadir. Ular nafaqat qavatlararo aloqa vositasi, balki yong‘in yoki boshqa avariya holatlari-da evakuatsiya yo‘li hamdir.
Zinalar vazifasiga ko‘ra asosiy, xizmat va yordamchi zinalarga bo‘-linadi. Ular marshlar va maydonchalardan tashkil topadilar. Bino-ning bir qavati oralig‘ida nechta marsh joylashganiga qarab zinalar bir marshli, ikki marshli (64 -chizma), uch (65 -chizma) va hatto to‘rt marshli bo‘lishi mumkin.

64 –chizma. Katta o‘lchamli elementlardan ikki marshli zina


Zina marshi kosourga ustidan tayangan yoki bevosita tetiva (gi-rish)ga tutashgan pog‘onalardan iborat bo‘ladi. Zinada balandligi 90-95 sm to‘siqbo‘lishi kerak.
Ko‘p hollarda ikki marshli zinalar qo‘llaniladi. Bino ichidagi zinalar, odatda, alohida zinaxonada joylashadilar.
Zina va u joylashgan zinaxonaning chizmalardagi tasviri ko‘p ji-hatdan zina konstruksiyasining materialiga ham bog‘liq. Umuman ol-ganda zinalartemirbetondan, metalldan va yog‘ochdan qilinadi. Hozir-gi zamonaviy binolarda asosiy zinalar uchun yirik o‘lchamli temirbe-tondan tayyorlangan marshlar va maydonchalar qo‘llanilmoqda.
Bir marshli zinaning ko‘tarilish balandligi qavat balandligiga teng bo‘ladi. Ikki marshli zinada bir marshning ko‘tarilish balandli-gini qavat balandligining yarmiga teng qilib olinadi. Ikki marsh-li zinalar ko‘pqo‘llaniladi.
Marshning eni 90 smdan 240 smgacha bo‘lishi mumkin. Yordamchi zi-nalar uchun 90 sm, asosiy zinalar uchun esa, 105sm eng kichik qiymat hisoblanadi.
Zinalarning qiyaligi 1:2, 1:1,75, 1:1,5 qabul qilinadi. Bir marsh-dagi pog‘onalar soni 18 tadan ko‘p bo‘lmagani ma’qul.
Zina marshining yuqori va past qismida shakli jihatdan boshqa pog‘onalardan farqqiladigan xoshiya pog‘onalar bo‘ladi(66-chizma).