3-mavzu. Shaxs rivojlanishining umumiy qonunlari, uning tashxisi to’g’risida g’oyalar. Reja

Yosh davrlari 
Erkaklarda 
Ayollarda 
Chaqaloqlik 
1 — 10 kun 
1 — 10 kun 
Emiziklik davri 
10 
kundan 
1 
yoshgacha 
10 
kundan 
1 
yoshgacha 
Ilk bolalik 
1 — 2 yosh 
1 — 2 yosh 
Bolalikning 1-davri 
3 — 7 yosh 
3 — 7 yosh 
Bolalikning 2-davri 
8 — 12 yosh 
8 — 11 yosh 
O’smirlik davri 
13 — 16 yosh 
12 — 15 yosh 
O’spirinlik davri 
17 — 21 yosh 
16 — 20 yosh 
O’rta yetuklik davri: 

---

birinchi bosqich 
22 — 35 yosh 
21 — 35 yosh 
ikkinchi bosqich 
36 — 60 yosh 
36 — 55 yosh 
Keksalik davri 
61 — 75 yosh 
56 — 75 yosh 
Qarilik davri 
76 — 90 yosh 
76 — 90 yosh 
Uzoq 
umr 
ko’ruvchilar 
90 yoshdan ortiq 
90 yoshdan ortiq 
Erikson klassifikatsiyasining o’ziga xos qimmati shundaki, unda shaxsning o’zi 
to’g’risidagi tasavvurlarining jamiyat ta’sirida o’zgarishi nazarda tutiladi. SHunga o’xshash 
bosqichlarga bo’lishlar oxirgi paytda yana ko’plab mualliflar tomonidan taklif etilmoqda (G. 
Grimm, D. Bromley va boshq.). Ularning barchasidagi umumiy mezon shuki, har bir taraqqiyot 
davri shaxs rivoji uchun nimani taklif etadiyu, shaxs unda qanday rivojlanish ko’rsatgichlariga 
ega bo’ladi. Ularni tabiiy o’zgarishlarda bilish va o’rganish kerak, chunki busiz shaxs 
tarbiyasini to’g’ri yo’lga qo’yib bo’lmaydi. Masalan, maktab yoshidagi bolalarga qo’yilgan 
talablar katta odamlar jamoasiga to’g’ri kelmaydi, yoki bog’cha yoshidagi bola bilan til 
topishish bilan talaba bilan til topish o’ziga xos pedagogik taktni va o’sha yosh sohasida 
bilimdonlikni talab qiladi. 
Yoshlardagi attraktsiya va yuksak his-tuyg’ular. O’smirlik va o’spirinlik davrlari 
nafaqat professonal tanlov va kasb egallash uchun maqbul davr bo’lmay, bu davr yoshlarning 
o’zligini anglash, o’z qadr-qimmatini bilish va boshqalarga nisbatan munosabatda bo’lish 
tajribasini egallash davri hamdir. 
O’smir ham o’spirin ham qancha ichki ruhiy iztirob, qarama-qarshilik, mas’uliyat onlarini 
boshidan kechirmasin, uning emotsional olami, atrof-muhitda ro’y berayotgan xodisalarni ongida 
aks ettirishi katta o’rin tutadi. Aynan o’smirlik davri bola qalbida kim bilandir sirlashish, kimnidir 
o’ziga eng yaqin kishi sifatida tan olish, uni ruhiyatida kechayotgan barcha o’zgarishlardan vofiq 
etish istagi va ehtiyojini uyg’otadi. Birinchi marta «do’stlik», «muhabbat», «sevgi » tushunchalari 
ham aynan shu davrda paydo bo’ladi. SHuning uchun ham yetuklik va keksalik davridagi kishilar 
ham o’smirlik va o’spirinlik yillarini eng beg’ubor, jozibali va yoqimli sifatida xotirlaydilar. 
Bu taraqqiyot davri