3-mavzu. O‘rta asrlardagi pedagogik fikrlar (VII-XIV asrlar). Reja

ANTISFEN 
(Miloddan avvalgi 444-366 yillar) 
Antisfen — miloddan avvalgi V- IV asrlarda yashab o‘tgan yunon fayla- 
sufidir. U avvaliga faylasuf Xorg‘iyning shogirdi bo‘lgan. Keyinchalik Suqrotdan 
ilm o‘rgangan. Antisfen chekka Pireya shahrida yashasada, har kuni 40 stadiya (1 
stadiya —184,75 gaz) yo‘l bosib, Suqrotning huzuriga qatnagan. Keyinchalik 
Antisfen kiniklarmaktabiga asos solgan.
* * * 
Antisfenning quydagi asarlari ma’lum: "Haqiqat", "Fikr va bilim
haqida", "Savol va javob haqida", "Sevgi, nikoh va farzandning dunyoga 
kelishi haqida", "Gerakl". 

---

* * * 
Antisfendan eng zarur ilm qaysi ekanligi xususida so‘raganlarida: 
"Ilmlarning eng zaruri nokerak narsalarni unitish ilmidir", —
deb javob bergandi.
* * * 
Falsafa menga o‘z-o‘zim bilan suhbat qurishni o‘rgatdi - deydi Antisfen. 
* * * 
Donishmandlik 
maqomiga 
erishganlar 
keraksiz 
buyum 
va 
fikrlarga 
chalg‘imasliklari uchun boshqa ilmlarga qiziqmasliklari joiz. 
* * * 
Donishmand hech narsaga va hech kimga muhtoj bo‘lmaydi, chunki o‘zgalarga 
tegishli barcha narsalar unga ham tegishlidir. 
AFLOTUN 
(PLATON) 
(miloddan avvalgi 428-347yillar) 
Qadimgi Yunon faylasufi Aflotun Afina shahrida tug‘ilib o‘sgan. Uning asl 
ismi Aristokl bo‘lgan. “Platon” uning laqabi bo‘lib, yunoncha “keng yelkali”, 
“Bo‘lali” degan ma’noni anglatadi. Bu laqabni unga Suqrot bergan. Aflotunning 
oilasi badavlat bo‘lmasada, aslzodalar nasabidan edi. Otasi Ariston Afinaning 
oxirgi shohi Kodr avlodidan mansub bo‘lgan. Aflotun aslzoda Afinaliklarga xos 
bo‘lgan riyoziyot, musiqa, gramatika va gimnastikadan ta’lim olgan. Geraklid, 
Parmenid, Zenon falsafasi bilan tanishgan. Miloddan avvalgi 407 yilda Suqrot 
bilan uchrashgan. Suqrotning o‘limigacha uning eng yaqin shogirdlari qatorida 
bo‘lgan. Ko‘p vaqtini sheriyatga bag‘ishlagan. Manbalarga ko‘ra, qator dostonlar, 
lirik asarlar, fojia va komedialarning muallifi bo‘lgan. Uning 25 ga yaqin she’riy 
usulda bitilgan miniyatura-epigrammalari bizgacha yetib kelgan.
* * * 
Botiniylikdan zohiriylikka o‘tishga olib keluvchi hamma narsa ijoddir. 
* * * 
Olamda bilimdan kuchli narsa yo‘qdir. Bilim har qanday huzur-halovatdan ham, 
boshqa narsalardan ham zo‘rroqdir. 
* * * 
Tafakkur yagona munosib tangadir. Fqatgina anashu tangaga hamma narsani 
almashish mumkin. Shunda mardlik, odillik, mulohazakorlik – bir so‘z bilan 
aytganda, ezgulik – soxtalikdan forix bo‘ladi. Bu ezgulikka huzur-halovat, qo‘rquv 
va boshqa narsalar xoh yo‘ldosh bo‘lsin, xoh bo‘lmasin, u doimo tafakkur bilan 
hamqadamdir. 
* * * 
Yaxshi inson hayotlik chog‘ida ham o‘limdan so‘ng zavol topmaydi. 
* * * 
Har bir ruh ezgulikka intiladi va bu yo‘lda har narsaga tayyor turadi. Ruh 
ezgulikning mavjudligini his etadi, uni izlaydi, uning qayerda ekanini anglashga 
kuch-quvvati yetmay qiynaladi.

---