3-mavzu. O‘rta asrlardagi pedagogik fikrlar (VII-XIV asrlar). Reja

PIFAGOR 
( Miloddan avvalgi 576-496 yillar)
 
Janubiy Italiyaning Regiya shahrida tug‘ilib o‘sgan qadimgi yunon fay-lasufi 
Pifagor Mnesarx ismli kishining farzandi bo‘gan. 
Pifagorning quyidagi asarlari ma’lum: «Tabiat haqida», «Davlat haqida», «Tarbiya 
xaqida», «Jon xaqida», «Olam haqida», «Iloxiy kalom». Pifagor miloddan avvalgi 
496 yilda dushmanlari tomonidan o‘ldirilgan. Pifagor xayotning mazmuniga oid 
qarashlarga «falsafa» ,deb nom bergan birinchi donishmand edi. 
* * * 
Tinglash va sukut saqlash seni donolikka yetaklaydi. Skut — donolikning 
boshlanishi. 
* * * 
Bilimlilik va donishmandlikni ayni bir narsa deb hisoblamang. 
* * * 
Xususiy mulki bo‘lmagan fuqaro bevatandir. 
* * * 
Ey, oddiy xalq orasida yashashga mahkum donishmand! Sen moyga o‘xshashing 
lozim. Moy suvga aralashib ketmay, uning yuzida qalqib turadi. 
* * * 
Sen o‘z-o‘zingga hokim bo‘l. O‘zingga-o‘zing shoh bo‘lib, odilona boshqaruv 
asnosida yuksak hukmronlik va eng muhim lavozimga erishasan. 
* * * 
Rafiqasi bilan murosaga kelolmagan odamni do‘st tutma. 
* * * 
Jonzotlarni o‘ldirishdan saklaning, chunki odam o‘ldirish jonivorlarni o‘ldirishdan 
boshlangan. 
ДЕМОКРИТ 
(Миллоддан аввалги 460-360 йиллар) 

---

Qadimgi yunon faylasufi Demokrit Abdera shahrida tug‘ilib o‘sgan. U 
badavlat oilaning farzandi edi. Ammo boylikdan kechib, butun umrini 
kambag‘allikda o‘tkazdi. Bor umrini donishsevarlikka bag‘ishladi. Misr, Eron, 
Hindiston, Habashistonga sayohat qilgan. 
Demokrit shahar tashqarisida joylashgan yer ostidagi sag‘anada kecha-yu kunduz 
tinmay ijod bilan mashg‘ul bo‘lgan. 
U ellikka ya’in asar yozib qoldirgan. «Inson tabiati to‘g‘risida», «G‘oyalar 
haqida», «Maqsad haqida» va boshqalar shular jumla-sidandir. Pifagorning o‘g‘li 
Arimnest Demokritning ustozi bo‘lgan. 
* * * 
Ezgulik adolatsizlik qilmaslikkina emas, uni istamaslikhamdir. 
* * * 
So‘z-amalning soyasi. 
* * * 
O‘zida yo‘k, narsalar uchun g‘am chekmaydigan, boridan quvonadiganlar aqlli 
kishilardir. 
* * * 
Bitta ilmiy isbotu dalilni qo‘lga kiritish men uchun fors saltanatiga hokimlik 
qilishdan a’loroqdir, — degandi Demokrit. 
* * * 
Demokrit shunday degandi: «Koinotning ibtidosi — atomlar va bo‘shliqdan iborat. 
Qolgan barcha narsalar faqat fikran mavjuddir». 
* * * 
Bilishning ikki ko‘rinishi mavjud. Ularning biri tuyg‘ular vositasida bilish, 
ikkinchisi tafakkur ila bilishdir. 
* * * 
Baxt yaxshi kayfiyat, farovonlik, uyg‘unlik, muttanosiblik va vazminlikdir. 
* * * 
Sarhadsiz fazoda men kabi sanoqsiz demokritlar mavjuddir.
* * * 
Bilimlar mulligiga emas, fikrlar mulligiga intilmoq joiz - deydi Demokrit. 
* * * 
O‘zgalar ustidan hukmronlik da’vo kiluvchi odam avvalo o‘zini boshqara bilmog‘i 
lozimdir.