REALIZATSIYA BO’LIMI (tayyor mahsulotlar, tovarlar, ularni sotish va moliyaviy natijalar hisobi uchun mas’ul)
UMUMIY BO’LIM (qolgan boshqa muomalalar hisobi va Bosh daftarni yuritish, balans va boshqa hisobot
shakllarini tuzish uchun mas’ul)
BOSHQA BO’LIMLAR (masalan, kapital qurilish, uy-joy kommunal xo’jaligi va h.k.)
Buxgalteriya hisobi ma’lumotlridan foydalanuvchilar Ichki foydalanuvchilar Tashqi foydalanuvchilar Boshqaruv apparati (Bosh direktor, direktorlar
kengashi va b.)
Tarkibiy bo’linmalar rahbarlari
Mulkdorlar, aksionerlar
Moliyaviy manfaatga ega bo’lmagan (statistika organlari, professional tashkilotlar va b.)
Bevosita moliyaviy manfaatdor (investorlar, mol yetkazib beruvchilar, xaridorlar va b.)
Bevosita moliyaviy manfaatdor bo’lmagan (soliq organlari, fond bozori ishtirokchilari, iqtisodiyotni boshqaruv organlari)
Слайд Hisob siyosati xo'jalik yurituvchi sub‘yekt rahbari tomonidan buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotni tayyorlash uchun foydalaniladigan maxsus tamoyillar, qoidalar va amaliy yondashuvlar to'plami (O'z.R BHMS № 1 – “Hisob siyosati va moliyaviy hisobot”). Hisob siyosatini shakllantirish bosqichlari:
Hisob siyosatida aks ettiriladigan hisob ob'ektlarini aniqlash
Hisob ob'ektlari tarkibidan kelib chiqqan holda hisob siyosatini tuzishga ta'sir ko'rsatadigan shart-sharoitlarni aniqlash
Hisob siyosatini shakllantirishning birlamchi qoidalarini tanlash va asoslash
Har bir ob'ekt bo'yicha bux. hisobini yuritishning maqbul qoida va amallarini tanlash
Muayyan korxonaga mos bux. hisobi usullarini tanlash
Hisob siyosatini rasmiylashtirish (buyruq, farmoyish)
Hisob siyosatining tarkibi:
I. Umumiy qoidalar
III. Bux.hisobini yuritish tartibi
II. Bux. hisobi uslubi
Buyruq № __
Kibray q.f.y. 25.12.2009 y.
«Mash'al» f/x ning hisob siyosatini tasdiqlash to'g'risida
Фermer xo'jaligi 2008 yilda buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etishda quyidagi me'yoriy-huquqiy hujjatlarga asoslanadi:
I. Umumiy qoidalar
O'zR qonuni “Buxgalteriya hisobi to'g'risida” (30.08.96 y.)
O'zR Soliq Kodeksi (01.01.2008 y.dan kuchga kirgan) va b.
O'zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobining milliy standarti (21-BHMS) «Хo'jalik yurituvchi sub'ektlarning moliya-xo'jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schetlar rejasi va uni qo'llash bo'yicha yo'riqnoma», boshqa BHMS lar
Buxgalteriya hisobini tashkil etish uchun rahbar mas'ul
Bosh buxgalter tayinlab, buxgalteriya xizmati tashkil etiladi
Dastlbki hujjatlar: a) namunaviy shakllarda; b) kompyuterda tuziladi
II. Bux. hisobi uslubi
Аsosiy vositalar bo'yicha eskirish hisoblash usuli (№ 5 BHMS)
Аsosiy vositalarni ta'mirlash xarajatlarini hisobga olish
Nomoddiy aktivlar bo'yicha amortizatsiya hisoblash usuli (№ 7 BHMS)
Materiallarni xarid qilish hisobi: a) 1510 va 1610 schetlani qo'llagan holda; b) 1010 schetda 1510 va 1610 schetlarni qo'llamasdan
Materiallarni ishlab chiqarishga sarflashda baholash usuli (№ 4 BHMS)
Shubxali qarzlar bo'yicha rezerv yaratish yoki yaratmaslik
Тugallanmagan ishlab chiqarishni balansda aks ettirish
Bux. hisobining boshqa masalalari
III. Buxgalteriya hisobini yuritish texnikasi
Аktivlar, majburiyatlar va xo'jalik operatsiyalari hisobi so'mda yuritiladi va hisobot ming so'mda tuziladi
Bux. hisobi schetlar rejasi: a) namunaviy; b) ishchi
Bux. hisobini yuritish shakli: a) jurnal-order; b) avtomatlashtirilgan («1S», «BESТ», «Infin» va b.)
Inventarizatsiya: a) АВ-kamida 2 yilda 1 marta; b) materiallar – kamida yilda 1 marta; v) kassa, Dt va Kt qarzlar – kamida oyda 1 marta va h.k.
Hisobot tuzish va taqdim etish
Hisob siyosatini o'zgartirish
Sub'ekt qayta tashkil etilganda (qo'shilish, bo'linish, birlashtirish)
Mulkdorlar o'zgarganda
O'zR qonun hujjatlari va O'zR da bux. hisobotini me'yoriy tartibga solish tizimida o'zgarishlar bo'lganda
Bux. hisobining yangi omillari ishlab chiqilganda
Чекнинг орқа томони
Ҳужжат рақами
Кимдан олинди ёки кимга берилди
Корреспонден-цияланувчи счёт
Кирим
Чиқим
Кун бошига қолдиқ
х
1785-00
х
112
Худоёров Рустамдан – ишлатилмаган ҳисобдор сумма
4420
3500
_
113
Иш ҳақи учун банкдан олинди
5110
156500
-
114
Сотилган материаллар учун
9010
15000
-
82
14-ҳисоблашув-тўлов ведомости бўйича иш ҳақи тарқатилди
6710
150000
115
Махсус счётдан олинди
5530
58000
-
116
Худоёров Рустамдан –ишлатилмаган ҳисобдор сумма
4420
3500
-
83
Банкка – даромад ва депонент иш ҳақи
5110
-
8000
84
Аллаяров Каримга – хўжалик харажатлари учун
4430
-
28000
КАССА ДАФТАРИ
1 март 2009 й. 42-бет
«Янги йўл» агрофирмасида мавжуд пул маблағларини инвентаризацияси тўғрисида 1 сонли
Д А Л О Л А Т Н О М А
2009 йил 1 сентябр
Т И Л Х А Т.
Инвентаризация бошланишидан олдин пул маблагларига доир барча кирим ва чиқим ҳужжатлари бухгалтерияга топширилди, менинг жавобгарлигимга келиб тушган барча пул маблаглари кирим қилинди, чиқиб кетганлари эса чиқимга киритилди.
Кассир /имзо/ Сафаров К.
Асос: «Аудит-сервис» аудиторлик фирмаси ва «Янги йўл» фермер хўжалиги ўртасида 2008 йил 20 августда тузилган шартнома.
Инвентаризация ўтказишда «Аудит-сервис» аудитори Аллаёров Р., кассир Сафаров К., бош бухгалтер Примқулов Х. лар иштирок этдилар. 2008 йил 22 августдаги 10/150 сонли буйруққа асосан 2008 йил 1 сентябрь ҳолатидаги пул маблагларини рўйхатга олиш амалга оширилди.
Рўйхатга олишда қуйидагилар аниқланди:
1) нақд пуллар 1540-00 (бир минг беш юз қирқ сўм 00 тийин)
2) почта маркалари 260-00 (икки юз олтмиш сўм 00 тийин)
Жами амалда мавжуд бўлган маблаг 1800-00 (бир минг саккиз юз сўм 00 тийин)
ҳисоб маълумотига кўра 1800-00 (бир минг саккиз юз сўм 00 тийин)
Рўйхатга олиш натижалари.
Ортиқчалик - йўқ
Камомад- йўқ
Касса ордерларининг сўнгги рақамлари
Кирим ордери № 191, чиқим ордери № 189.
Далолатномада кўрсатилган пул маблагларини сақлаш менинг зиммамда эканлигини тасдиқлайман.
Кассир /имзо/ Сафаров К.
«Аудит-сервис» аудиторлик
фирмаси аудитори Аллаёров Р.
Бош бухгалтер Примқулов Х.
Кассир Сафаров К.
№
Хўжалик муомалалари мазмуни
Счётлар корреспон-денцияси
Дебет
Кредит
1
Маҳсулот, товар, иш ва хизматлар нақд пулга сотилганида
5010, 5020
9010-9030
2
Банкнинг тегишли счётларидан пул маблағлари келиб тушганда (иш ҳақи, пенсия, мукофот ва ҳ.к. бериш учун)
Қимматли қоғозларни сотиб олиш харажатлари тўланганда (маслаҳатчилар, брокерлар ҳақи)
9690
5010, 5020
8
Ҳисобланган иш ҳақи ва бошқалар (мукофотлар ва ҳ.к.) тўланганда
6710
5010, 5020
9
Ҳисобдор шахсларга пул берилганда
4220-4290
5010, 5020
10
Ижро варақалари бўйича ҳар хил суммалар берилганда
6990
5010, 5020
Касса муомалалари бўйича намунавий счетлар алоқаси
В Е Д О М О С Т Ь
(1-АСК журнал-ордернинг орқа томони) 5010 счётнинг дебети бўйича бошқа счётлар кредитидан.
