3-Mavzu: Korxonalarda buxgalteriya hisobini tashkil etish. Pul mablag’larini hisobga olish

ISHLAB CHIQARISH – KALKULYATSIYA GURUHI
(ishlab chiqarish harajatlari hisobi, tannarx kalkulyatsiyasi, ishlab chiqarish hisobotlari
va hokazolar uchun mas’ul)
REALIZATSIYA BO’LIMI
(tayyor mahsulotlar, tovarlar, ularni sotish va moliyaviy natijalar hisobi uchun mas’ul)
UMUMIY BO’LIM
(qolgan boshqa muomalalar hisobi va Bosh daftarni yuritish, balans va boshqa hisobot
shakllarini tuzish uchun mas’ul)
BOSHQA BO’LIMLAR
(masalan, kapital qurilish, uy-joy kommunal xo’jaligi va h.k.)
Buxgalteriya hisobi ma’lumotlridan foydalanuvchilar
Ichki foydalanuvchilar
Tashqi foydalanuvchilar
Boshqaruv apparati
(Bosh direktor, direktorlar
kengashi va b.)
Tarkibiy bo’linmalar rahbarlari
Mulkdorlar, aksionerlar
Moliyaviy manfaatga ega bo’lmagan
(statistika organlari, professional tashkilotlar va b.)
Bevosita moliyaviy manfaatdor
(investorlar, mol yetkazib beruvchilar, xaridorlar va b.)
Bevosita moliyaviy manfaatdor bo’lmagan
(soliq organlari, fond bozori ishtirokchilari, iqtisodiyotni boshqaruv organlari)
Слайд
Hisob siyosati xo'jalik yurituvchi sub‘yekt rahbari tomonidan buxgalteriya hisobini yuritish va moliyaviy hisobotni tayyorlash uchun foydalaniladigan maxsus tamoyillar, qoidalar va amaliy yondashuvlar to'plami
(O'z.R BHMS № 1 – “Hisob siyosati va moliyaviy hisobot”).
Hisob siyosatini shakllantirish bosqichlari:
Hisob siyosatida aks ettiriladigan hisob ob'ektlarini aniqlash
Hisob ob'ektlari tarkibidan kelib chiqqan holda hisob siyosatini tuzishga ta'sir ko'rsatadigan shart-sharoitlarni aniqlash
Hisob siyosatini shakllantirishning birlamchi qoidalarini tanlash va asoslash
Har bir ob'ekt bo'yicha bux. hisobini yuritishning maqbul qoida va amallarini tanlash
Muayyan korxonaga mos bux. hisobi usullarini tanlash
Hisob siyosatini rasmiylashtirish (buyruq, farmoyish)
Hisob siyosatining tarkibi:
I. Umumiy qoidalar
III. Bux.hisobini yuritish tartibi
II. Bux. hisobi uslubi

Buyruq № __ Kibray q.f.y. 25.12.2009 y. «Mash'al» f/x ning hisob siyosatini tasdiqlash to'g'risida

Фermer xo'jaligi 2008 yilda buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etishda quyidagi me'yoriy-huquqiy hujjatlarga asoslanadi:

I. Umumiy qoidalar
O'zR qonuni “Buxgalteriya hisobi to'g'risida” (30.08.96 y.)
O'zR Soliq Kodeksi (01.01.2008 y.dan kuchga kirgan) va b.
O'zbekiston Respublikasi Buxgalteriya hisobining milliy standarti (21-BHMS) «Хo'jalik yurituvchi sub'ektlarning moliya-xo'jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schetlar rejasi va uni qo'llash bo'yicha yo'riqnoma», boshqa BHMS lar
Buxgalteriya hisobini tashkil etish uchun rahbar mas'ul
Bosh buxgalter tayinlab, buxgalteriya xizmati tashkil etiladi
Dastlbki hujjatlar: a) namunaviy shakllarda; b) kompyuterda tuziladi

II. Bux. hisobi uslubi
Аsosiy vositalar bo'yicha eskirish hisoblash usuli (№ 5 BHMS)
Аsosiy vositalarni ta'mirlash xarajatlarini hisobga olish
Nomoddiy aktivlar bo'yicha amortizatsiya hisoblash usuli (№ 7 BHMS)
Materiallarni xarid qilish hisobi: a) 1510 va 1610 schetlani qo'llagan holda; b) 1010 schetda 1510 va 1610 schetlarni qo'llamasdan
Materiallarni ishlab chiqarishga sarflashda baholash usuli (№ 4 BHMS)
Shubxali qarzlar bo'yicha rezerv yaratish yoki yaratmaslik
Тugallanmagan ishlab chiqarishni balansda aks ettirish
Bux. hisobining boshqa masalalari

III. Buxgalteriya hisobini yuritish texnikasi
Аktivlar, majburiyatlar va xo'jalik operatsiyalari hisobi so'mda yuritiladi va hisobot ming so'mda tuziladi
Bux. hisobi schetlar rejasi: a) namunaviy; b) ishchi
Bux. hisobini yuritish shakli: a) jurnal-order; b) avtomatlashtirilgan («1S», «BESТ», «Infin» va b.)
Inventarizatsiya: a) АВ-kamida 2 yilda 1 marta; b) materiallar – kamida yilda 1 marta; v) kassa, Dt va Kt qarzlar – kamida oyda 1 marta va h.k.
Hisobot tuzish va taqdim etish
Hisob siyosatini o'zgartirish
Sub'ekt qayta tashkil etilganda (qo'shilish, bo'linish, birlashtirish)
Mulkdorlar o'zgarganda
O'zR qonun hujjatlari va O'zR da bux. hisobotini me'yoriy tartibga solish tizimida o'zgarishlar bo'lganda
Bux. hisobining yangi omillari ishlab chiqilganda