3-mavzu. Korrupsiya va uning asosiy ko’rinishlari. Korrupsiyani bartaraf etishning asosiy yo’nalishlari. Reja: 1

-Ijtimoiy sohada korrupsiya ijtimoiy tengsizlik va qashshoqlikning kuchayishi, hokimiyatning 

byudjet  sohasiga  zarar  yetkazuvchi  “zarbalar”  (“otkat”)lar  tufayli  ijtimoiy  muammolarni 

yechishga  qodir  bo‘lmay  qolishi,  uyushgan  jinoyatchilikning  kuchayishi  va  jamoatchilik  ko‘z 

o‘ngida  qonunning  obro‘sizlanishiga  olib  keladi.  Bu  axloqiy  me’yorlar  mohiyatining 

yo‘qolishiga va ijtimoiy keskinlikning o‘sishiga sabab bo‘ladi. 

Korrupsiya qanday o‘lchanadi? 

O‘zbekistonda korrupsiya dinamikasi va buning sabablari haqida. Uni qanday o‘lchash va u bilan 

qanday  kurashish  mumkin?  O‘zbekiston  korrupsiyaga  qarshi  kurashda  uzoq  muddatli  ijobiy 

dinamikani namoyish etuvchi 16 ta davlat qatoriga kiradi 

Korrupsiyani  o‘lchash  rasmiy  muomaladan  resurslarni  chiqib  ketishi  va  davlat 

boshqaruvidagi muammoli sohalarni aniqlashga yordam beradi. Davlat xazinasidan yo‘qotilgan 

pul miqdorini hisoblash bilan bir qatorda, korrupsiya to‘g‘risidagi ma’lumotlar davlat va jamoat 

institutlarining  alohida  e’tiborini  talab  qiladigan  qonunchilik  tizimining  sifati,  qonunlarga 

muayyan sohalarda amal qilinishi, davlat siyosatining samaradorligi kabi davlat boshqaruvining 

muammoli sohalari haqida xabar beradi.

Korrupsiya to‘g‘risida nisbatan aniq ma’lumotlarga ega 

bo‘lish  tufayli  hukumat  davlat  xizmatlarini  taqdim  etishdagi  tengsizlik,  qashshoqlik  va 

izolyasiya,  shuningdek,  pul  olib  chiqish  (otmivaniye),  soliq  to‘lashdan  bo‘yin  tovlash  va 

poraxo‘rlikka  yo‘l  ochib  beradigan  moliyalash  tizimidagi  bo‘shliqlar  (lazeykalar)  kabi  qator 

masalalarni  hal  qilish  uchun  samaraliroq  siyosat  va  tartibga  solish  vositalarini  ishlab  chiqishi 

mumkin.

 

Bugungi  kunda  dunyoda  korrupsiya  darajasini  o‘lchashning  beshta  asosiy  usuli 

qo‘llaniladi. Ularning barchasining afzalliklari ham, kamchiliklari ham mavjud. Zero, korrupsiya 

to‘g‘risida aniq ma’lumot olish juda qiyin, ushbu faoliyat bilan shug‘ullanuvchi barcha shaxslar 

ko‘p hollarda kimligi ochiqlanishini xohlamaydilar.