3-mavzu. Kimyo va oziq ovqat sanoati korxonasining asosiy kapitali va ishlab chiqarish quvvati. Reja

^{3-mavzu. Kimyo va oziq ovqat sanoati korxonasining asosiy kapitali va ishlab chiqarish quvvati.}
Reja:

1. 
   Asosiy kapitalning mohiyati va tarkibi
   
2. 
   Asosiy fondlarning hisobi va baholanishi.
   
3. 
   Asosiy fondlar amortizatsiyasi va emirilishi.
   
4. 
   Asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanish ko‘rsatkichlari
   
5. 
   Asosiy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanishni yaxshilash yo‘nalishlari
   
6. 
   Ishlab chiqarish quvvati
   

Tayanch iboralar: asosiy fondlar, korxona ishlab chiqarish apparati,aktiv va passiv ishlab chiqarish fondlari, ishlab chiqarish quvvati.

1. 
   Asosiy kapitalning mohiyati va tarkibi
   

Zamonaviy iqtisodiyot fani asosiy fondlarni ma’lum bir iste’mol qiymati ko‘rinishida ijtimoiy mehnat asosida yaratiluvchi, ishlab chiqarishning moddiy-buyumlashgan material omillari qatoriga kiritadi. Hozirgi bozor sharoitlarida korxona kuchi va vositalari yordamida yaratilgan asosiy fondlar ishlab chiqarish quvvatlarini shakllantirish va ulardan foydalanishga faol ravishda ta’sir ko‘rsatuvchi mulk hisoblanadi. Butun xalq xo‘jaligi miqyosida asosiy fondlar mamlakatning milliy boyligini tashkil qiladi.
Asosiy fondlar korxona ishlab chiqarish vositalarining bir qismi bo‘lib, ishlab chiqarish jarayonida uzoq vaqt ishtirok etada va o‘zining natural-moddiy holatini yo‘qotmaydi hamda o‘z qiymatini tayyorlanayotgan mahsulotlarga qismlab o‘tqazib beradi. Asosiy fondlar qiymatini tayyorlanayotgan mahsulotga o‘tkazish jarayoni amortzitsiya deb, ushbu jarayonda to‘plangan mablag‘lar esa amortizatsiya ajratmalari deb ataladi.
Iqtisodiy maqsadlariga ko‘ra, asosiy fondlar ishlab chiqarish va noishlab chiqarish fondlariga taqsimlanadi. Ishlab chiqarish asosiy fondlari o‘z mohiyatiga ko‘ra, korxonaning ishlab chiqarish potensialini tashkil qilib, ularning tarkibiga quyidagilar kiradi:

• 
  ishlab chiqarish binolari va inshootlari;
  
• 
  uzatish qurilmalari;
  
• 
  quvvat mashinalari va uskunalari;
  
• 
  ishchi mashinalar va uskunalar;
  
• 
  transport vositalari;
  
• 
  o‘lchov va tartibga solish asboblari va qurilmalari;
  
• 
  foydalanish muddati bir yildan kam bo‘lmagan va qonunchilikda belgilab qo‘yilgan qiymatlardagi asboblar va ishlab chiqarish inventari.