3-мавзу: Иқтисодий тизимлар ва мулкчилик муносабатлари

Топқирлик машқи 
Катакчаларга мос равишда иқтисодий тушунчаларнинг ҳарфини 
жойлаштиринг. 
1)
маълум бир нафлиликка эга, айир-бошлаш учун яратилган 
неъмат; 
2)
рақобатлашувчи томонлар; 
3)
сотувчи ва харидорнинг товар, иш, хизматларни пул воситасида 
айирбошлаш муносабати, яъни олди- сотди алоқалари ва уларни маълум бир 
тартиб асосида амалга ошириладиган жой. 
4)
ер ва бошқа табиий ресурслар келтирадиган даромад; 
5)
хўжалик юритувчи субъектларнинг хўжалик ва молиявий 
оператсияларининг тўғри юритилиши, уларнинг қабул қилинган қонун ва 
меъёрий ҳужжатларга мослиги, талабга жавоб беришини текшириш ва 
қонунда белгиланган бошқа хизматлар кўрсатишни ўрганадиган фан; 
6)
пул маблағлари билан таъминланган эҳтиёжнинг бозорда 
намоён бўлиши ёки тўлов қобилиятига эга эҳтиёж; 

---

7)
савдо-сотиқ ишлари, товарлар нархи котировкасини аниқлаш, 
нарх ошкоралигини таъминлашга хизмат қилувчи тижорат муассасаси; 
8)
бирор иш юзасидан кейинчалик ҳисоб-китоб қилиш шарти 
билан олдиндан бериладиган пул, озиқ-овқат ва ҳ.к; 
9)
айирбошлаш, олиш-сотиш билан боғлиқ муомала, савдо-
сотиқдан тушган пул, олди-сотди жараёнида нарх устида тортишув; 
10)
ер эгасига маҳсулот шаклида тўланадиган рента; 
11)
бирор нарса ёки киши ҳақида бошқаларни ишонтириб,
масъулиятни 
ўз зиммасига олувчи, кафолат берувчи 
юридик ёки жисмоний шахс; 
12)
бирор нарсанинг чекланган нормаси, фойдаланиш учун 
белгиланган муайян миқдор; 
Қуйидаги билдирилган фикрлар тўғри (Т) ёки нотўғри (Н)лигини 
аниқланг
1.
Товар ишлаб чиқаришнинг вужудга келиши: 
1)
меҳнат тақсимоти ва унинг чуқурлашуви; 
2)
ишлаб чиқарувчиларни мулк эгаси сифатида иқтисодий 
алоҳидалашуви сабаб бўлади. 
2.
Товар икки хоссага эга: 
1)
бирор-бир эҳтиёжни қондириш; 
2)
айирбошлаш. 
3.
Нафлиликни ягона ўлчов билан ўлчаш мумкин. 
4.
Меъёрий нафлиликни пасайиб бориш қонуни универсал қонун. 
У барча неъматлар учун ҳам умумий. 
5.
Харидор ўз пулини рационал сарфлаш учун шундай йўл 
танлайдики, натижада энг юқори наф олишга эришади. 
Саволлар: 
1.
Мулкчилик муносабатларининг моҳияти. «Эгалик қилиш», 
«тасарруф этиш», «фойдаланиш» ва «ўзлаштириш» тушунчаларининг 
мазмуни. 
2.
Бозор иқтисодиёти шароитида мулк шаклларининг хилма-
хиллиги ва уларнинг турлари. 
3.
Мулк шаклларини ўзгартириш йўллари ва усуллари: 
миллийлаштириш, хусусийлаштириш. 
4.
Ўзбекистонда хусусийлаштириш жараёнининг босқичлари ва 
вазифалари.