3-mavzu. Inson kapitalining shakllanishini tahlili

Daromadli yondashuv ishchilarning olayotgan daromadlarini baholashga asoslanadi.

• Daromadli yondashuv ishchilarning olayotgan daromadlarini baholashga asoslanadi.
• Bu daromad o‘z navbatida ularning ta’lim va malaka darajalariga sarflagan mablag‘laridan qaytimni ifodalaydi. Investitsiyalar natijasida yuzaga kelgan har qanday qobiliyatlar insonning ajralmas qismiga aylanadi, oqibatda ularning o‘zi sotilishi mumkin emas, ular bozor bilan inson ishlab topishi mumkin bo‘lgan ish haqi va gonorarlar orqali bog‘lanadi.
• Daromadning usishini investitsiyalardan kelgan daromad aks etgiradi. Shuni aytib utish kerakki, insonga kilingan investitsiyalarning hammasini ham qiymat shaklida ifodalash mumkin emas. Ishchining daromad miqdori inson kapitalini xarakterlovchi qiymat ko‘rsatkichi sifatida yuzaga chiqadi.

Jamiyat inson kapitalini baholash va tahlil qilish borasida bir qancha modellar keng qo‘llaniladi, ulardan asosiylari:

• T.U. Shultz modeli. Bu model ta’limning iqtisodiy o‘sishga ta’sirini baholashga asoslangan.
• E. Denison modeli. Bu modelda ta’lim mustakil omil sifatida emas, balki ishchi kuchining malakasini oshirish hisobiga iqtisodiy o‘sishga ta’sir etuvchi mehnat omilining sifat ko‘rsatkichi sifatida qaraladi.
• J. Minser modeli ta’lim va ishlab chiqarish jarayoni davomida to‘plangan tajribaning individ joriy daromadlariga ta’sirini baholash imkonini beradi.

Kompaniya miqyosida inson kapitalini baholash quyidagi usullarda amalga oshiriladi:

Kompaniya miqyosida inson kapitalini baholash quyidagi usullarda amalga oshiriladi:

• Xodimlarga sarflanadigan bevosita xarajatlarni hisoblash usuli;
• Inson kapitali qiymatini raqobat asosida baholash usuli;
• Inson kapitaliing kelajakdagi qiymati asosidagi usul;
• Biznes soxasida sinovdar o‘tkazish asosida inson kapitali qiymatini baholash;
• Yuqori axborot texnologiyalari yordamida menejment, iqtisodiyot va marketingdagi ishbilarmonlik ta’limlari tizimi asosida inson kapitalini baholash.