3-Mavzu: Buyruqlar tizimi arxitekturalari Reja

VLIW (Very Long Instruction Word)

• 
  VLIW (Very Long Instruction Word) - o’ta katta uzunlikdagi buyruqlar - buyruqlar darajasidagi parallellik (ILP) dan foydalanishga mo'ljallangan buyruqlar to'plamining instruksiyasini anglatadi. ILP inglizcha: Instruction-level parallelism - kompyuter dasturidagi buyruqlar ketma-ketligini parallel yoki bir vaqtda bajarish. Oddiy protsessorlar asosan dasturlarga faqat ketma-ketlikda bajarilishi kerak bo'lgan ko'rsatmalarni belgilashga imkon beradigan bo'lsa, VLIW protsessori dasturlarga parallel ravishda bajarish bo'yicha ko'rsatmalarni aniq belgilashga imkon beradi. Ushbu dizayn boshqa dizaynlarga xos murakkabliksiz yuqori ishlashga imkon berish uchun mo'ljallangan. [5]
  

Mikroprossesor buyruqlar tizimi:
Bu dasturiy jihatdan boshqariladigan qurilmaning nomi. Uning vazifasi raqamli axborotni qayta ishlash va boshqarishdir. Mikro-protsessor boshqaruvi kichik bo'lishi kerak, lekin ayni paytda ishlab turishi kerak. Bulardan boshlab, endi ma'lum qilinadigan bir qator xususiyatlar yuzaga keladi. Mikro-protsessor (super) yirik integral mikrosxemalar (C) LSI orqali amalga oshiriladi. Izox: LSI bu korporatsiya. [1] Korporatsiya (lotincha: corporatio — birlashma, uyushma, hamjamiyat) . [6]

2-rasm:Birinchi mikroprosessor 4004 mikroprosessori Intel firmasi(AQSH).
Hozirgi vaqtda bir necha yuzlab turli mikroprosessorlar chiqarilmoqda, lekin eng ommaviy va keng tarqalgani Intel va Intelga o’xshash firmalarning mikroprosessorlaridir. [1]
Mikroprotsessor 4 ta guruh buyruqlar to’plamini o’z ichiga oladi:

• 
  ma’lumotlarni uzatish buyruqlari;
  
• 
  arifmetik buyruqlar;
  
• 
  mantiqiy buyruqlar;
  
• 
  o’tish buyruqlari. [1]
  

Foydalanilgan adabiyotlar va internet manbalar:

1. 
   А.А. Qaxxarov, Yu.Sh. Avazov, U.A. Ruziyev “Kompyuter tizimlari va tarmoqlari” 36-bet. Toshkent “Fan va texnologiya” 2019-yil.
   
2. 
   Z.Z.Miryusupov, J.X.Djumanov. «Kompyuter arxitekturasi».107-108 betlar /TATU. 144 bet. Toshkent, 2017-yil.
   
3. 
   Таненбаум Э, Остин Т. Архитектура компьютера. 378-379-страици— СПб: Питер, 2013
   
4. 
   https://hozir.org
   
5. 
   https://fayllar.org
   
6. 
   https://ru.wikipedia.org