3-mavzu bir fazali o`zgaruvchan tok elektr zanjirlari

3
. vaqt birligi ichida pulsatsiyalanib o`zgaradigan o`zgaruvchan toklar. 
4
. vaqt birligi ichida sinusoidal qoida bo`yicha o`zgaradigan o`zgaruvchan toklar. 
Bu tokni yuqori kuchlanish bilan uzoq masofalarga uzatish hamda o`zgaruvchan 
tokka ishlovchi mashina va apparatlarni (transformatorlar, asinxron va sinxron 
motorlar)ni ishga
tushirishda qo`llash mumkin.
2. O`zgaruvchan tok haqida tushuncha, sinusoidal EYuKni hosil 
qilish 
Sinusoidal o`zgaruvchan tok asosan elektrostantsiyalarda bug’ va gidravlik 
turbinali generatorlar yordamida hosil qilinadi. Mazkur generatorlarning ishlash 
prinspi elektromagnit induktsiyasi qoidasiga, elektromagnit kuch qonunlariga 

---

asoslangan: Stator chulg’amiga mahsus pazlar o`yilgan bo`lib bu pazlarga mis 
chulg’amlar joylashtiriladi: Rotor o`zgarmas magnit yoki elektromagnitning bir turi 
bo`lib, generatorning asosiy magnit maydonini hosil qilish uchun hizmat qiladi. 
Kuchli generatorlarning rotori, elektromagnit rejimida ishlaydigan qilib 
tayyorlanadi, bunda u hosil qilgan magnit
maydonini oqimini boshqarish mumkin bo`ladi. Sinusoidal o`zgaruvchan 
kattaliklarni 
harakterlovchi 
quyidagicha 
parametrlari 
mavjud. 
Davri,chastotasi,ampletudasi va faza siljishi. Davr 
deb yo`nalishi va kattaligi 
jihatidan bir marta to`la o`zgarishiga aytiladi.
Chastota 
deb bir sekund ichida to`la o`zgarishlar soniga aytiladi.
Amplituda
deb 
musbat
va manfiy yarim sharlarda parametrning erishgan eng katta qiymatlariga aytiladi. 

---

12-rasm. Sinusoidal kattaliklarni o`zgarishi. 
Faza siljishi
deb chastotasi bir hil bo`lgan ikkita o`zgaruvchan tok orasidagi 
davrlarining boshlanish momentlarini bir-biriga to`g’ri kelmasligiga aytiladi.
I=I
m
sin

t U=U
m
sin

t
bu yerda:
I
m
– sinusioidal tokni maksimal qiymati. 
U
m