3 маъруза: Онтология-борлиқ фалсафаси

3 -Mавзу: БОРЛИҚ ФАЛСАФАСИ (ОНТОЛОГИЯ)

Маърузачи: Баратов Р.Ў.

Маъруза режаси:

• 1. Борлиқ тушунчасининг таҳлили.
• 2. Фалсафада субстанция муаммоси.
• 3. Борлиқнинг атрибутлари.
• 4. Табиат борлиғи.
• 5. Инсон борлиғининг ўзига хос хусусиятлари.

Борлиқ тушунчаси

• Атрофимиздаги одам, олам, табиат, жамият, тафаккур, ғоялар, ўй-хаёлларимиз барчаси бирдай мавжуддир, улар турли тарзда ва шаклларда намоён бўлиб, ҳаммаси мавжудлик белгиси остида умумлашиб, борлиқ тушунчасига киради.
• Борлиқ шакллари турличадир: табиат борлиғи, ижтимоий борлиқ, инсон борлиғи, маънавий борлиқ, виртуал борлиқ ва ҳ.к.

Онтология
Борлиқ ва йўқлик
муаммолари ўрганилади
Атама фалсафада
фақат
XVII асрдан
бери ишлатилади
Ҳар қандай фалсафий
дунёқарашнинг
негизи ҳисобланади

Фалсафанинг борлиқ ҳақидаги таълимотни изоҳлайдиган қисми — онтология деб аталади. (Бу тушунчани фалсафада биринчи бор Х. Вольф қўллаган).

• Фалсафанинг борлиқ ҳақидаги таълимотни изоҳлайдиган қисми — онтология деб аталади. (Бу тушунчани фалсафада биринчи бор Х. Вольф қўллаган).
• Субстанция – муайян нарсалар, ходисалар, воқеалар ва жараёнларнинг хилма-хил кўринишлари ички бирлигини ифода этувчи ва улар орқали намоён бўлувчи моҳиятдир.

Субстанция масаласи

• Монизм (юнонча монос, яъни якка маъносини англатади) — оламнинг асоси яккаю-ягона сабабга, битта асосга эга деб таълим берадиган фалсафий таълимотдир.
• Дуализм — оламнинг асосида иккита асос, яъни модда ва материя билан бирга руҳ ва ғоя ётади деб таълим берадиган таълимот.
• Плюрализм (лот.плюрал, яъни кўплик деган маънони англатади) — оламнинг асосида кўп нарса ва идеялар ётади деб эътироф этадиган таълимотдир.