3-Ma’ruza mavzu: sath va sath o‘lchash asboblari

Sath o‘lchashning vizual vositalari.

• Ko‘rsatkich shisha 1 armatura yordamida idishning pastki va ustki qismlari bilan birlashtiriadi. 1 trubkadagi suyuqlik meniskining holatini kuzatib turish.
• O‘lchashdan avval sath o‘lchagich shishalar yuviladi. Bu vazifani ventil 2 bajaradi. Mexanik mustahkamligi past bo‘lgani sababli sath o‘lchagich shishalarni uzunligi 0.5 m ortiq bo‘lmaydi.
• Shuning uchun, rezervuarlarda sathni o‘lchash uchun ular bir – birini to‘ldirib maqsadida bir nechta sath o‘lchagich shishalar o‘rnatiladi. Sath o‘lchagich shishalar 3 MPa bosimgacha va 300 0С haroratgacha qo‘llaniladi. Sathni sath o‘lchagich shishalar bilan o‘lchashning absalyut xatosi ±(1 – 2) mm.

3.1– rasm. Texnologik apparatlarda ko‘rsatkich shishalarni o‘rnatish sxemasi.

Sath o’lchov asboblarining tavsifi

• Qalqovichli sath o‘lchash vositalari

3.2 – rasm. Qalqovich siljishining sxemasi
Bu asboblar bilan idishdagi suyuqlik sathi o‘lchanadi. Asbobning sezgir elementi — qalqovich suyuqlik sirtida qalqib turadi (3.2-rasmda) va suyuqlik sathi baland-ligidagi o‘rni unga ta’sir qiladigan kuchlar muvozanatiga bog‘liq bo‘ladi. Arximed qonuniga muvofiq, qalqovich og‘irligi uning suyuqlikka botgan hajmidagi suyuqlik og‘irligiga teng bo‘ladi.
Undan tashqari, qalqovichni o‘rab olgan suyuqlik ustidagi muhit havo bo‘lmay, zichligi р0 ga teng bo‘lgan modda bo‘lsa, unda qalqovich hajmidagi bu modda og‘irligi ham qalqovichni pastga bosadi, uning suyuqlikka botishini oshiradi.

Bu ikki kuchga qarshi yo‘nalgan, qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan kuch F ni quyidagicha hisoblash mumkin:

• Bu ikki kuchga qarshi yo‘nalgan, qalqovichni yuqoriga ko‘taradigan kuch F ni quyidagicha hisoblash mumkin:

bu yerda, р0— suyuqlik ustidagi muhit zichligi; g — og‘irlik kuchi tezlanishi; V — qalqovichning hajmi; р — qalqovich botib turgan suyuqlik zichligi; х — qalqovich botgan qismning balandligi; S — qalqovichning ko‘ndalang kesim yuzi.
Agar qalqovichning ko‘ndalang kesimi S balandligi h bo‘yicha o‘zgarmas bo‘lsa,
Suyuqlik ustidagi muhit gaz yoki havo bo‘lsa. р0= 0, u holda