3 ma’ruza 3-mavzu. Termodinamikaning ikkinchi qonuni reja

U=const
 
P=const 
 
 
V=const 
 
V=const
 
T=const
 
T=const 
(a) 
jarayon borishi. (b) 
jarayon borishi. (v) jarayon borishi. 
 
 
Bu chizmada entropiya (a), Gibbs (b) va Gelmgols (v) energiyalarini jarayon 
mobaynida o’zgarishi ifodalangan. Bu erda
AV - o’z-o’zidan boruvchi qaytmas jarayon. 
VS - o’z-o’zidan bormaydigan qaytmas jarayon. 
V - muvozanat xolati. 
Ko’rinib turibdiki (
chizmadan
) sistemaninng muvozanat xolatida (
V nuqtada
) 
uchchala (
S,G,F
) funksiyalar ekstremal qiymatlarga: entropiya maksimum, Gibbs 
va Gelmgols energiyalari minimum qiymatlarga ega bo’ladi. 
 
 
 
XARAKTERISTIK FUNKSIYALAR 
O’zi yoki uning hosilasi orqali sistemaning termodinamik xossalarini 
(
P,V,T,S
va x.k.) ifodalash mumkin bo’lgan termodinamik funksiyalar - 
xarakteristik funksiyalar
deyiladi. 

---

Masalan, 
Gibbs energiyasini
bosim va harorat funksiyasi sifatida ko’rsak, 
ya’ni
G = f (P,T) 
xuddi shuningdek, 
Gelmgols energiyasini
harorat va xajm funksiyasi sifatida 
ifodalasak: 
F = f (V,T) 
unda 
G
va 
F
ning to’la differensialini xususiy xosilalar orqali ifodalash mumkin. 
dG = (

G/

T)
p
 dT + (

G/

P)
T
 dp 
dF = (

F/

T)