3 ma’ruza 3-mavzu. Termodinamikaning ikkinchi qonuni reja

sovutgich xam bo’lishi shart
. 
Buni quyidagi chizma 
(
buni issiqlik mashinalarining prinsipial sxemasi deb qarash 
mumkin)
dan ko’rish mumkin. 
Isitgichdan olingan (
Q
1
) issiqlik ishchi jismga beriladi. Bu issiqlik hisobiga 
ishchi jism (
masalan
: 
gaz
) kengayib ish bajaradi. Lekin, 
issiqlik mashinalarida 
issiqlik manbaidan olingan issiqlik to’laligicha ishga aylanmaydi, uning 
ma’lum bir qismi (Q
2
) sovutgichga beriladi. 
Bunda
 
Q
1 
- Q
2
 
issiqlikning ish
(
A
)
ga 
aylangan qismi bo’ladi
. 
A=Q
1
 – Q
2
 
Issiqlik manbaining harorati sovutgichning haroratiga tenglashganda 
issiqlikning o’tishi va demak, ish bajarilish jarayoni to’xtaydi. Barcha issiqlikning 
olish uchun sovutgichni absolyut nolgacha sovutish kerak, lekin bu mumkin emas. 

---

Binobarin, issiqlik manbaining hamma issiqlik zapasini olish mumkin emas hamda 
manbadan olingan issiqlikning hammasini ishga aylantirish ham mumkin emas. 
SHularni inobatga olib, 
Uilyam Tomson
(
Kelvin
) o’z postulatini quyidagicha 
ta’rifladi: 
«Birdan-bir natijasi issiqlikni isitgichdan olib va uni to’laligicha ishga aylantira 
oladigan jarayon (
mashina
) bo’lishi mumkin emas».
 
 
Agar issiqlik to’liq ishga aylanganda edi – 
2 tur abadiy
(dvigatel) 
harakatlanuvchi qurilma yaratish mumkin bo’lar edi. 
Ikkinchi qonunning yana bir postulati (ta’rifi) xuddi shu masala xaqida: