3. Lizing operatsiyalari va uning asosiy elementlari Lizing shartnomasi va turlari

3. Lizing operatsiyalari va uning asosiy elementlari

Lizing deganda (inglizcha „lease“ – ijara) asbob-uskunalar, jihozlar, transport vositalari va boshqa asosiy fondlarni ijaraga be rish va sotib olish bo‘yicha operatsiyalar tushuniladi. Dastlabki lizing tarqalishi 1852-yilda AQSHdagi „Yunayted staytes liz ing korporeyshn“ birinchi lizing jamiyati tashkil qilinishi bilan bog‘liq.

Lizing shartnomasida bank (lizing beruvchi), ijaraga oluvchi korxona (lizing oluvchi) va asbob-uskunalarni yetkazib beruvchi (ishlab chiqaruvchi korxona) ishtirok etadi.

Lizing predmeti bo‘lib, tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirishi mumkin bo‘lgan korxonalar, mulk komplekslari bino-inshoot, transport vositalari va qonunlar bilan taqiqlanmagan ko‘chmas mulk shakllari hisoblanadi. Lekin, yer uchastkalari, tabiat obyektlari, hamda ishlatilishi bo‘yicha qattiq tartib o‘rnatilgan mulk shakllari bundan mustasno.

Iqtisodiy mohiyati bo‘yicha lizing oddiy ijara tushunchasiga nisbatan keng tushunchadagi kategoriya bo‘lib hisoblanadi.

Aslida lizing – bir vaqtning o‘zida amalga oshiriladigan 3 operatsiya: ijara, kreditlash va korxonani texnik materiallar bilan ta’minlashning yagona kompleksidir.

Lizing bitimlarining asosini quyidagi elementlar tashkil qiladi:

• 
  bitimning obyekti ;
  
• 
  bitimning subyekti (lizing shartnomasining tomonlari);
  
• 
  lizing shartnomasining muddati;
  
• 
  lizing to‘lovlari;
  
• 
  lizing tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar.