|
Urta guruuda bolalarni fazodada muljalga olishga urgatish
Tevarak- atrofda fazoda muljal olish. Narsalarni ung kul bilan chapdan ungga karab terish kunikmasini mustakkamlash.
U yoki bu predmetning uziga nisbatan joylashuvini suz bilan ifodalashni urgatish (oldimda - stol, orkamda - shkaf, pastda - pol, yukorida - ship, ung tomonimda - deraza, chap tomonimda - eshik, shkaf - uzokda, stul - yakinda ).
Bolalarga berilgan yunalishda (oldinga-orkaga, ungga-chapga) karakat kilishni urgatish.
Tevarak- atrofda fazoda muljal olish buyicha ishlash bir necha yunalishda utkaziladi. Eng oldin amaliy tajriba takomillashtiriladi. Bolalar bu yosh davrida ancha mustakil bulib kolishadi, o’yinchoqlar saklanadigan joyni bilishadi, urnatilgan tartibga amal kilishadi. Urta gurukda ular oshxonada navbatchilik vazifalarini bajarishga urgatiladi, ukuv yilining ikkinchi yarmidan boshlab esa, materialni mashgulotga tayyorlash urgatiladi. Navbatchilarning vazifalarini bajarish stoldagi idishlar, ukuv ashyolarining fazoviy joylashuvlarini uzlashtirish bilan boglik. Bolalar endi binoda va bolalar bogchasi uchastkasida erkinrok muljal oladilar. Masalan, boshqa
guruhlar, musika zali, tibbiyot xonasi kaerda joylashganini, ularga kanday borishni biladilar. Bularning xammasi atrofni urab olgan fazoda katta kizikish bilan muljal olishdan darak beradi. Pedagogik ishning ushbu yunalishi keyingi yosh guruhlarida asosan bolalar bilan kundalik mulokotlarda, ya’ni ukishdan tashkari vaktda xam keng joriy kilinadi.
Urta guruhda ukuv faoliyatini tashkil kilish jarayonida tarbiyachi boshqa masalalarni xam xal kiladi: 1) fazo xakidagi dastlabki bilimlarni
mustaxkamlaydi, ularni kengaytiradi va teranlashtiradi, yangi ma’lumotlar beradi; 2) olingan bilimlarni uyinlarda, dasturning boshqa bulimlariga bagishlangan mashgulotlarda xar xil xayotiy situatsiyalarda kullashga urgatadi. «Bolajon» dasturining «Tevarak- atrofda muljal olish bulimiga mos ravishda tarbiyachi bolalarga uziga nisbatan yunalishni anikdashni, berilgan yunalishda xarakat kilishni (oldiga-orkaga, yukoriga-pastga, ungga-chapga), uziga nisbatan buyumlarning xolatini suzlar bilan tushuntiradi.
Ammo oldin bolaga nisbatan karama-karshi yunalishda turgan, ya’ni oldida-orkasida, ungda-chapda turgan 1-2 ta o’yinchoqni, buyumlar joylashuvini aniklash-ga doir topshirik beriladi. O’yinchoqlar yoki kandaydir buyumlar soni asta-sekin 4 taga yetkaziladi. Dastlabki vaktlarda buyumlarni boladan uncha uzokmas masofaga (uning yoniga) joylashtirish ma’kul. Keyinchalik masofani kattalashtirib borish kerak. Tarbiyachining topshirigiga binoan, bola xonaning ma’lum bir joyiga turadi va uz oldida, chapida va ungida kanday buyumlar turganini aytadi. SHundan keyin tarbiyachi boladan ungga (chapga) turilishini va yana kanday buyumlar undan kaysi yunalishda turganligini aytishni suraydi.
Fazoda (“Top-chi, bunda nima bor?”, “Biling-chi, nima uzgaribdi?” tipidagi) muljal olishga doir mashklar uyin xarakteriga ega bulishi kerak.
Xulosa
Ta‘limning sifati uni berishda ishtirok etadigan kishilar salohiyati va o‗quv jarayonining darajasiga bog’liq. O‗quv jarayoni bilan bog‗liq ta‘lim sifatini belgilovchi holatlar – yuqori ilmiy-pedagogik darajada dars berish, muammoli ma‘ruzalar o‗qish, darslarni savol-javob tarzida qiziqarli tashkil qilish, ilg‗or pedagogik texnologiyalardan va multimedia vositalaridan foydalanish, tinglovchilarni fikrlashga undaydigan, o‗ylantiradigan muammolarni ular oldiga qo‗yish, talabchanlik, tinglovchilar bilan individual ishlash, ijodkorlikka undash, erkin muloqot yuritishga, ijodiy fikrlashga o‗rgatish, ilmiy izlanishga jalb qilishdan iborat bo‗lib, ushbu tadbirlar ta‘lim ustuvorligini ta‘minlaydi. Bunda har bir fanning o‗ziga xos xususiyatlari, maqsad va vazifalari hamda spetsifikasiga asoslanish maqsadga muvofiq. Chet elda o‘tkazilgan tadqiqotlarda turli xil taqqoslash davomiyligi va stimullari (hissiy bo'lmagan qora kvadrat va hissiy yuzlar) bilan qabul qilingan bo'linish vazifasidan foydalangan tajribalar yoshga bog'liq aniqliqning sezilarli darajada oshishini va reaksiya vaqtining pasayishini aniqladi va yosh bolalarning vaqtni idrok etish qobiliyatini ko'rsatdi. Uchinchidan asta-sekin va sezilarli darajada oshib bordi. Tuyg'ularni lokalizatsiya qilish ta‘siri bo'yicha tahlillar shuni ko'rsatdiki, hissiyotning vaqtni idrok etishga ta‘siri vaqtinchalik ketma-ketlik ta‘sirida bo'lgan g'azablangan yuz oldin neytral yuz hisoblangan. Shuni alohida ta‘kidlash lozimki, yetakchi bo'lgan o'quv faoliyatidan tashqari boshqa faoliyatlar - o'yin, muloqot va mehnat faoliyati ham o'quvchi shaxsi rivojiga bevosita ta‘sir ko'rsatadi. Shuningdek, bu faoliyatlar asosida muvafaqqiyatga erishish motivlari bilan bog'liq bo'lgan shaxsiy xususiyatlar tarkib topa boshlaydi. O'quv faoliyati kichik maktab yoshidagi bolalarda o'qishda ma‘lum yutuqlarga erishish extiyojini qondirishga, shuningdek, tengdoshlari orasida o'z o'rniga ega bo'lishiga imkoniyat ham yaratadi. Aynan ana shu o'rin yoki mavqega erishish uchun ham bola yaxshi o'qish uchun harakat qilishi mumkin. Bu yoshdangi bolalar doimiy ravishda o'zlari erishgan muvaffaqqiyatini boshqa tengdoshlari muvaffaqiyati bilan solishtiradilar. Ular uchun doimo birinchi bo'lish nihoyatda muhim. Xulosa o‗rnida shuni aytish mumkinki, bu yoshdagi bolalarda mavjud bo'lgan ishonuvchanlik, ochiqlik, tashqi ta‘sirlarga beriluvchanlik, itoatkorlik kabi xususiyatlari ularni shaxs sifatida tarbiyalash uchun yaxshi imkoniyat yaratadi. Kichik maktab yoshi davrini bolaning turli faoliyatlarda muvaffaqiyatga erishishini belgilab beruvchi asosiy shaxsiy xususiyatlarning yuzaga kelish va mustahkamlanish davri deb hisoblash mumkin. Mustaqillikni shakllantirish uchun bolaga mustaqil bajaradigan ishlarni ko'proq topshirish va unga ishonch bildirish nihoyatda muhimdir. Jumladan, shunday bir ijtimoiy psixologik muhit yaratish lozimki, unda bolaga biron bir ma‘sul vazifani mustaqil bajarishni topshirish, bu ishni bajarish jarayonida bola o'zini tengdoshlari, kattalar va boshqa odamlarning lideri deb his qilishiga imkon yaratib berish lozimdir. Ana shu his bolada keyinchalik mustaqil bo'lishga undovchi motivlarni yuzaga keltirishda asosiy rol o‗ynashi mumkin. Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Rustamov, S. S. Analiz psixologicheskix dannix s pomoshyu programmi SPSS. Informasionnaya kultura sovremennogo detstva. Sbornik statey Mejdunarodnoy nauchnoprakticheskoy konferensii Rossiya, g. Chelyabinsk, 31. 2. S.Salimar A.A. Formirovanie elementarno`x matematicheskix predstavleniy u doshkolnikov. M., 1988 y. 3. Bikbaeva N.U., Ibroximova 3.I. qosimova X.I. Maktabgacha yoshdagi bolalarda matematik tasavvurlarni shakllantirish. T.1995 y. 4. Metlina L.S. Bolalar bog`chasida matematika. T. — 1981 y. 5. Bolalar bog`chasining ta'lim tarbiya dasturi. 6. O‗zbekiston Respublikasining Konsitutsiyasi. –T. O‗zbekiston. 2012. 7. O‗zbekiston Respublikasining «Ta‘lim to‗g‗risida»gi Qonuni. –T.: O‗zbekiston, 2020yil, 23 sentyabr. 8. O‘zbekiston Respublikasi ―Maktabgacha ta‘lim va tarbiya to‘g‘risida‖gi O‘RQ 595-sonli qonuni 2019-yil, 16-dekabr. O‘zbekiston Respublikasi maktabgacha ta’lim Vazirligining qaror, dastur va buyruqlari.
1.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022 — 2026-yillarga mo‘ljallangan yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni
2.“Maktabgacha ta’lim va tarbiyaning davlat standarti” 22.12.2020yil 802-son qarori.
Do'stlaringiz bilan baham: |
